Blauwe roos opnieuw een stapje dichterbij

Blauwe roos opnieuw een stapje dichterbij?

De blauwe roos en de zwarte tulp: de snijbloemenbranche blijft er hardnekkig naar op zoek. Paarse anjers zijn al zo'n tien jaar bij de bloemist te koop. Maar rozen, gerbera's, chrysanten of lelies - soorten die samen met de anjer driekwart van de wereldwijde bloemenverkoop uitmaken - zijn nog altijd niet of nauwelijks beschikbaar in de kleuren blauw of violet.

De soorten kunnen van nature geen blauwe kleurstoffen aanmaken. De klassieke veredelingstechniek, het kruisen van al bestaande snijbloemvariëteiten met elkaar, biedt geen soelaas. Kruisen is een slopend proces, dat doorgaans slechts tot kleine verbeteringen in bloemkleur of vorm leidt en geen soortbarrières kan slechten.

De lancering van de eerste paarse anjer, tien jaar terug, was daarom groot nieuws. Net als rozen, tulpen, gerbera's en chrysanten ontberen anjers een gen dat de aanmaak regelt van een blauwe kleurstof als delfinidine. De paarse anjer had haar opvallende kleuromslag daarom te danken aan het ingrijpen van biotechnologen, die een blauw gen van de petunia naar een witte anjer hadden getransplanteerd.

Er zijn ook andere technieken denkbaar om bloemen blauw te kleuren, meldden biologen van de Vrije Universiteit Amsterdam vorige week in het vakblad Nature Cell Biology. Ze hebben een nieuw mechanisme ontdekt waarmee cellen van planten de zuurtegraad (pH) in hun cellen kunnen regelen, en zo indirect hun kleur. De kleur van een pigment is namelijk afhankelijk van de pH: bij een lage pH (zure omgeving) hebben pigmenten als anthocyanen een rode kleur, bij een hogere pH (neutrale omgeving) hebben ze een blauwe kleur.

Het door de Nederlanders ontdekte gen PH5 regelt die zuurtegraad van het celsap. Mutaties aan dit gen kunnen er bij petunia's toe leiden dat hun bloemblaadjes niet meer kunnen verzuren en blijvend de afwijkende kleur blauw krijgen. En dus denken de Nederlanders dat zich nieuwe mogelijkheden aandienen om een blauwe roos te produceren door PH5 uit te schakelen. Vervolgonderzoek leerde overigens dat er tenminste zeven verschillende genen (van PH1 tot PH7) zijn die, als er mutaties in ontstaan, leiden tot een hogere pH en een blauwe bloemkleur.

Sinds een jaar of tien heeft de genetische veredeling van snijbloemen een hoge vlucht genomen. De twee eigenschappen waaraan biotechnologen vooral sleutelen, zijn een veranderde bloemkleur en een langer vaasleven. Op het verlanglijstje staan onder meer gele azalea's en en snijbloemen waarvan de houdbaarheid met een week of meer kan verlengd worden.

Voordeel daarvan is niet alleen dat de klant langer van zijn aankoop kan genieten, maar ook dat de nu gangbare houdbaarheidsbehandeling met giftige chemicaliën overbodig wordt. Kwekers en distributeurs kunnen zo de kosten drukken, en ook het milieu wordt er beter van.(KS)

November 2008   Bron: De Standaard