Een Piet Oudolf aan de muur, in plaats van in de tuin

Piet Oudolf, 2012, ‘coloured pen and pen on tracing paper’. Bijschriften bij de tekeningen van Oudolfs beplantingsplannen. Zoals er ook een omschrijving bij een Rembrandt hangt. Op 15 juli 2014 opende de nieuwste en vierde vestiging van de prestigieuze, internationale gallery Hauser & Wirth in Somerset Engeland de deuren. Niet alleen de tuin is ontworpen door Piet Oudolf (70), aan de muur hingen als schilderijen zijn plantontwerpen.

Het zal toch even vreemd geweest zijn, je werktekeningen tentoongesteld zien als schilderijen. Een vorm van abstracte kunst. Erkenning van zijn kunstenaarschap zegt Oudolf zelf in een interview in Vrij Nederland. De tentoonstelling van de tekeningen, waaronder die van de beplanting van de populaire Highline in New York, liep vooruit op de opening van de bijbehorende door Oudolf ontworpen buitenruimte op 14 september. Het gallery complex bestaat uit een oude boerderij uit 1776 en hypermoderne nieuwe gebouwen. Het ziet er prachtig uit op foto’s. Dat wordt toch echt over een paar jaar een reis naar Engeland. De verwachtingen zijn hoog gespannen. Wordt dit een nieuwe Guggenheim? Somerset is de woonplaats van de eigenaren van de gallery’s.

Oudolf (foto: Pinterest.)

Als je de Amerikaanse artikelen leest over Oudolf, wordt duidelijk dat ze superlatieven te kort komen: ‘Leader of the New Perennial movement’ en ’Legend’. Zijn lengte, wapperende grijze haren en bijna filmsterachtige uitstraling dragen waarschijnlijk bij aan de mythevorming. Hij wordt dan ook al lang niet meer als een landschapsarchitect of beplantingsontwerper gezien. De New York Times noemt Oudolf een hedendaagse kunstenaar, in een adem met onder andere Andy Warhol.

Piet Oudolf documentary teaser from Thomas Piper - Vimeo.

Ondertussen reist de Amerikaan Thomas Piper, maker van prijswinnende documentaires tussen de tuinen en parken heen en weer om Piet Oudolf en diens werk te filmen. Ook zijn er tijdcamera’s geplaatst in een aantal tuinen die met regelmaat opnames maken. De documentaire ‘Fall, Winter, Spring, Summer, Fall’ waaraan hij werkt, heeft Oudolf als onderwerp en portretteert hem als kunstenaar. Piper: “Ik film hedendaagse kunstenaars, die een bijdrage leveren aan de Amerikaanse kunstontwikkeling. Nadat ik zag hoe Piet op een intuïtieve manier tekent in zijn atelier herkende ik de kunstenaar in hem. In de tuinen onderga je de magie van een kunstwerk. Piet is erg open over zijn werk, maar de film gaat niet uitleggen hoe zijn werk tot stand komt. Het zal wel mensen inspireren om zo te tuinieren.” In de film krijgt vooral Oudolf het woord. “Ik werk zo min mogelijk met derden als historici en een voice-over,” aldus Piper. Het moment van verschijning hangt af van fundraising. Piper is bezig met filmen, maar het totaal benodigde budget is er nog niet. Wie wil bijdragen vindt informatie bij de productiemaatschappij Checkerboard. In de reeks zijn inmiddels 45 films verschenen.

Privétuin Oudolf Hummelo september 2007

Het filmen van de tuinen is een heel goed idee, of je Oudolf nu wel of niet als kunstenaar beschouwt. De meningen over, of er zo iets als tuinkunst bestaat, zijn verdeeld. Gitta Luiten, voormalig directeur van de Mondriaan Stichting en eigenaar van de Prionatuinen, noemt het “hooguit toegepaste kunst.” Filmend kun je groen cultureel erfgoed vastleggen voor volgende generaties. Zoals ik al eerder schreef over de tuinen van Ineke Greve, is dat in Nederland echt een probleem. Een tuin behorend bij een bouwwerk wat een monumentale status krijgt, maakt kans op behoud door de overheid. In ons land zijn tuinen grotendeels afhankelijk van particulier initiatief. Een tuin is sowieso altijd in beweging, zelfs bij dezelfde eigenaar. Geteisterd door weer en wind vallen er planten uit of willen planten het simpelweg niet doen. Prachtige foto’s vertellen een verhaal maar bewegend beeld zal vast nog veel krachtiger zijn.

Oudolf reist de hele wereld over. Het grote enthousiasme in de Verenigde Staten is te danken aan de High Line in New York en The Lurie Garden in het Millenniumpark Chicago, een daktuin tussen de wolkenkrabbers. De beplanting staat in groot contrast met het omringende glas en staal. Washington wil niet achterblijven en heeft een ontwerpwedstrijd uitgeschreven voor een brug waar een park op komt. Een Nederlandse architectencombinatie waarvan Piet Oudolf deel uitmaakt, behoorde tot de laatste vier geselecteerden. Onlangs viel de beslissing. Helaas, er komt geen Oudolf in Washington. Experts concluderen dat het succes van de Highline wél tot dit idee heeft geleid in Washington. In Engeland ontwierp hij de tuin bij de Serpentine Gallery. Ook hier een grote tegenstelling tussen de beplanting en de moderne architectuur.  Net als in Rotterdam, waar Oudolf Leuvehoofd voorzag van een nieuwe inrichting.

Leuvehoofd Rotterdam juni 2014, uitzicht op de Erasmusbrug

Vanuit de hele wereld komen Oudolf fans naar Hummelo. Een jaar geleden stapten liefhebbers van zijn werk, werkzaam in de tuinarchitectuur uit onder meer Canada, Argentinië, Engeland en Australië, in een vliegtuig om in Nederland tuinen te bekijken waaronder als hoogtepunt die van hun idool. Via de facebookgroep Dutch Dreams wisselen ze foto’s, informatie en kennis uit aan een groeiende groep Oudolf of New Perennial fans. In veel landen wordt inmiddels volop geschreven over en geëxperimenteerd  met de New Perennial  Movement stijl met Oudolf als hun onbetwiste leider en inspirator.

Ik bezocht de tuinen van Oudolf in 2007, de kwekerij was toen nog open. Ik heb dan ook een aantal typische Oudolfplanten in mijn tuin sindsdien, daar aangeschaft. De golvende hagen zo kenmerkend voor de structuur van de tuin destijds zijn er inmiddels niet meer. Problemen met de hagen waren de reden voor verwijdering. Ze zijn niet vervangen. Een voorbeeld dat door allerlei omstandigheden tuinen ook bij dezelfde eigenaar altijd aan verandering onderhevig zijn.

De tekeningen zijn weer van de muur. Ze hingen er tot begin oktober 2014. De tuin is sinds 14 september geopend. Ik zou zeggen: Engeland is dichterbij dan New York als je reisplannen maakt voor 2015!

Informatie: www.hauserwirthsomerset.com In het Máximapark in Utrecht is de Vlinderhof geopend. Ontworpen door Oudolf en nog dichter bij huis. Ook een bezoek waard: Leuvehoofd in Rotterdam.
Wie de tekeningen wil bekijken of een stukje Oudolf beplanting in zijn tuin wil aanleggen, ga naar www.oudolf.com ! Daar kun je de tekeningen als pdf downloaden en je favoriete stukje ontwerp opzoeken en kopiëren. (Oudolf stelt ze daarom ook beschikbaar, haal je favoriete stukje eruit is zijn advies.)
Nu is het nog wachten op het moment dat onze TV makers zich realiseren dat er toonaangevende Nederlandse ‘kunstenaars’ zijn buiten de muziek, sport, schilderkunst, toneel- en filmwereld die de moeite waard zijn om te portretteren. Het is toch redelijk idioot dat we het moeten hebben van een Amerikaanse productiemaatschappij.