Kolen - Koolrabi

...de kool met raapvorm en bloemkoolsmaak

Misschien ken je koolrabi niet, of verwar je het met koolraap, maar het heeft er niets mee te maken, want koolrabi leunt wat smaak betreft dichter bij bloemkool aan, dan bij rapen. Het is wel een fijn product en behoort tot de grote koolfamilie. Eigenlijk is koolrabi een stengelgroente, die zich niet ontwikkelt uit de bloem zoals broccoli of uit de bladeren zoals witte kool, maar uit het gedeelte van de wortelknol dat boven de grond groeit. De stengel groeit uit tot een dikke, platte knol, maar is geweldig lekker en rijk aan ijzer en vitaminen. Proberen dus!

Een beetje geschiedenis

Koolrabi stamt af van wilde kool, die nog voorkomt in het Middellandse Zeegebied en zich via de Atlantische kusten en de Noordzeekusten ook in onze streken en de rest van het Europese vasteland heeft verspreid. Koolrabi is de knolvormige, verdikte stengel van een koolplant. In tegenstelling tot knollen en koolrapen groeit koolrabi boven de grond. Afhankelijk van de variëteit is de knol bleekgroen of blauwviolet van kleur. Beide varië­teiten zijn onder de schil witgeel van kleur. Het is nog niet zo heel lang dat koolrabi bij ons bekend is geraakt, want de Nederlandse naam koolrabi is eigenlijk afgeleid van het Duitse Kohlrabi, en je mag deze groente beslist niet verwarren met de koolraap. Wel is de naam “raapkool” (met verdikte stengel) eveneens in gebruik. In Duitsland en ook in Zwitserland en Oostenrijk wordt koolrabi tamelijk veel geteeld. Voor velen onder ons zal koolrabi nog zeker een onbekende zijn.

Koolrabi is wel degelijk een koolsoort en als dusdanig een zuster van de bloemkool. Van smaak heeft ze er veel gelijkenis mee. Als vervanger van vroege bloemkool is een vroe­ge koolrabiteelt mogelijk.

Geen raap

Koolrabi is een groentesoort die plantkundig behoort tot de groep van de andere, als groente gekweekte koolsoorten. Het blad laat dit ook onmiddellijk vermoeden.

Ten onrechte wordt koolrabi wel eens verward met koolraap. Nochtans betreft het hier een totaal ander product. Koolrabi vormt knollen en het zijn deze knollen die worden gegeten. We zouden geneigd zijn deze knollen “rapen” te noemen. Maar als je goed oplet, merk je dat de “knol” in feite een verdikte stengel is. Kijk maar eens waar de bla­deren zijn ingeplant. De “knol” groeit bovengronds waarbij aan de blad inplant duidelijk te zien is dat we met een stengelverdikking te doen hebben. Welnu het binnenste hiervan is in jonge toestand zacht en aangenaam van smaak, die aan bloemkool doet denken.

Planten en oogsten

Zaaien: wil je koolrabi zeer vroeg oogsten dan moet je over een koude kas (serre) beschikken waar in de eerste helft van februari wordt gezaaid en in de tweede helft van maart verplant en in mei geoogst. In de volle grond kan rond half april worden gezaaid. Het uitplanten geschiedt voor de witte rassen op afstanden 25 x 30; de violette rassen zijn bladrijker en verkiezen een 30 x 30 plantafstand.

Grond: iedere grond kan voor de teelt in aanmerking komen op voorwaarde dat hij goed doorlatend is. Koolrabi is een zeer oppervlakkig (bovenste grondlaag) wortelende plant waardoor deze gevoelig is aan structuurbederf en wateroverlast. In het jong stadi­um heeft de plant weinig water nodig; bij een omvang van 3 á 5 cm doormeter is in de meeste gevallen een extra watervoorziening van de planten nodig. Dit is zeker het geval in droge en warme perioden. Afhankelijk van vochthoudende eigenschappen van de grond, kan enkele malen gieten per week noodzakelijk zijn. Voor de oogst dient men echter voorzichtig te zijn met de watergifte om het barsten van de knollen te vermijden. Dat vocht is eigenlijk wel belangrijk, want de plant heeft om te beginnen maar een zwak wortelstelsel. Indien tijdens de groeifase droogte zou voorkomen, dan kan je rekenen op minder smakelijke, vezelige tot houterige “knollen”.

Plagen: koolrabi is een koolsoort en dus onderhevig aan koolvlieg of knolvoet. De vlieg komt bij het eerste zonnig weer na half april te voorschijn. Verder kan koolrabi wor­den gekweekt op alle voldoende vochthoudende gronden.

Oogsten: vanaf een knolontwikkeling van 7 cm kan er reeds in een vroege teelt geoogst worden. In de zomerperiode streeft men naar een ontwikkeling van 10 cm. Normaal moet er 2 maal per week worden geoogst. Na het uittrekken van de plant, wordt de pinwortel (of het pootje) weggesneden of afgeknipt met een snoeischaar. De onderstaande bladeren worden verwijderd, zodat de bovenste bladeren als een pluim behouden blijven.

Een gouden raad: oogst voldoende vroeg. De “knollen” zijn dan het sappigst en het smakelijkst. Bij later oogsten riskeer je barsten, schieten en houterig worden van de vruchten.

Koolrabi is een van de groenten die het bijzonder goed doen onder plastiekfolie in het voorjaar. De folie moet wel geperforeerd zijn. In de handel is er de zogenoemde flod­derfolie met 400 à 500 gaten per vierkante meter. Deze is voor dit doel gefabriceerd.

Rijk aan vitamines

Koolrabi bevat vitamines A, B, C, D, E, en de mineralen ijzer, arsenicum, fosfor, zwavel. Rauw bevat ze de helft méér B6 dan gekookt. Koolrabi is rijk aan vezelstoffen. De groe­ne bladeren bevatten de meeste voedingsstoffen; dus: koop liefst koolrabi met blad. Het is een caloriearme groente en dus ook geschikt in een vermageringsdieet: K-joules: 102 per 100 g of Kcal: 24 per 100 g.

Grootmoeders tip van Winiefred

Koolrabi kun je als gekookte groente serveren. Ook kun je deze knollen in salades ver­werken. je kunt dit doen met rauwe, maar ook met geblancheerde koolrabi. Wist je dat koolrabi het ook heel goed doet als borrelhapje met een dipsausje?

De stengels van de knollen wegsnijden en de knol schillen met een dunschiller. Was daarna de knollen en snij ze in blokjes of reepjes volgens het gekozen recept.

Geef staafjes koolrabi bij rauwkost. Nog 'n tip: gekookte koolrabi serveren met kaas-, tomaten- of kerriesaus.

Praktisch

Groeit bovengronds (de koolraap groeit ondergronds) en is winterhard. De smakelijkste knollen zijn deze die jong geoogst worden. Oudere knollen worden taai en vezelig. Het inplantpunt van de wortels kan men daarom bij de bereiding best verwijderen. De knol­len zijn oogstbaar vanaf een diameter van 6 cm. Als ze goed groeien kan men beter wachten tot een diameter van 7 à 9 cm. De stelen van de koolrabi moeten bij aankoop een frisgroene kleur hebben en nog vast zitten aan de knol. Liefst bewaren in een open plasticzak in de koelkast. De maanden april en mei zijn het meest geschikt om koolrabi in te vriezen. Blancheer de knollen wel even 2 minuten voor het invriezen. Kleine exem­plaren kunnen in hun geheel gekookt worden. Grotere snijdt men in plakken of stukjes. Een kooktijd van 15 tot 20 minuten volstaat. Ook de bladeren kunnen gegeten worden. Ze worden op dezelfde manier bereid als spinazie. Rauwe koolrabi smaakt een beetje radijsachtig. De smaak van gekookte koolrabi doet wat aan bloemkool denken, maar dan pittiger.

Winiefred weet raad

Wat je beslist eens moet proberen: rauwe geraspte koolrabi is uitermate lekker en zoals we al schreven: zo krijg je de helft meer vitamine B6 naar binnen dan als je ze kookt!

Recepten

Salade van koolrabi

Ingrediënten:

1 koolrabi, 1 flinke grote appel, klein stukje fijngesneden prei, stukje ui, sap van l/2 citroen, peterselie, tikje knoflook, fijngehakte noten.

Bereiding:

Alle ingrediënten fijn schaven, daarna door elkaar men­gen. Als garnituur en smaakmaker wat fijngehakte noten gebruiken.

Koolrabi-fruitsalade

Ingrediënten:

2 koolrabi’s, 2 appelen, 1 sinaasappel, 50 g walnoten, 1 ei (hardgekookt), 1 eetl. citroen­sap, 0,5 eetl. mosterd, 1 theel. Provençaalse kruiden, peper en zout, 5 cl notenolie.

Bereiding:

Maak eerst de vinaigrette: prak de eierdooier fijn en meng met 3/4 van het citroensap. Voeg nu de mosterd toe, samen met de kruiden, zout en peper naar smaak. Klop de olie erdoor. Hak het eiwit fijn en roer door de vinaig­rette. Schil nu de koolrabi, rasp grof en schep door de saus. Schil de appelen, snij ze in blokjes en besprenkel ze met de rest van het citroensap. Schil de sinaasappel dik, snij in stukjes en schep met de appel door de salade. Garneer met de walnoten.

Gevulde koolrabi’s

Ingrediënten:

4 koolrabi’s, 1 ui, 4 worteltjes, 2 eetl. tomatenpuree, 1 eetl. boter, 200 g gekookte ham, 1 eetl. bouillonpoeder, 4 plakken kaas, bieslook, zout.

Bereiding:

Maak de ui schoon en snipper deze fijn. Maak de wortel­tjes schoon en snijd ze in plakjes. Maak de koolrabi’s schoon en kook ze in water met zout een minuut of 5. Laat ze uitlekken, snijd de kapjes eraf en hol ze uit met een scherp mesje (of theelepel) tof er een wand van 3/4 cm blijft staan. Snijd het uitholsel en de kapjes klein. Verhit de boter, fruit de ui, vervolgens de wortel en bak daarna de tomatenpuree goed mee. Voeg eventueel een scheutje water toe. Snijd de ham in blokjes en doe deze met het bouillonpoeder erbij. Vul de koolrabi’s met het mengsel. Zet de koolrabi’s in een beboterde vuurvaste schaal en plaats deze in het midden van een voorverwarmde oven op 180°C of gasovenstand 5-6, gedurende 20-25 minuten. Leg de plakken kaas de laatste 10 minuten erop. Bestrooien met fijngeknipte bieslook. Serveren met een balletje gehakt en gekookte peterselieaardappelen.