Kolen - Savooikool

Geneeskracht uit de natuur

Wie dacht dat men in de winter slechts een beperkte variatie aan groenten op tafel kan zetten, eet wellicht niet graag kool. Die bestaat in talrijke variëteiten en de manieren om ze klaar te maken zijn eindeloos. Bovendien heeft kool ook een sterk genees- krachtige werking. Ook savooikool hoort daar bij. Het is een winterharde groente die zelfs met het gure, wis­selvallige en koude winterklimaat geen problemen heeft.

Een beetje geschiedenis

Savooikool (of groene kool) behoort tot de familie van de sluitkolen. Het is één van de oudste families groentegewassen en is afkomstig uit Klein-Azië en het Middellandse zee­gebied. De verspreiding van de savooikool is in onze streken een beetje gelijklopend gebeurd met die van rode en witte kool.

De Romeinen kenden reeds savooikool, hoewel ze voor hen vooral van therapeutisch belang was. Ze werd vooral gebruikt bij verwondingen en om verzweringen op de huid mee te genezen. In de Middeleeuwen, ten tijde van Hildegarde van Bingen gebruikte men savooikool ook bij interne klachten, vooral darmaandoeningen. In de natuurge­neeskunde wordt kool en ook savooikool tegenwoordig aangeraden bij bloedarmoede, tegen diarree, om het bloedsuikergehalte te verlagen, om het bloed te zuiveren, het is hoestdempend, urinedrijvend en algemeen verzachtend. Ook bij bronchitis, nieraan­doeningen en zelfs bij reumatoïde klachten is savooikool welkom vanwege zijn helend en genezend effect.

Weinig calorieën

Savooikool bevat vitamines A, B1, B2, B6 en C, zetmeel, eiwit en hars. Ook mosterdolie en ballaststoffen zitten in savooikool. Ze wordt jammer genoeg niet meer zo vaak gege­ten als vroeger, toen het typische winterkost was.

Door de opkomst van nieuwere groentesoorten die in de mode geraakt zijn, is savooi­kool wat op de achtergrond gesukkeld. Toch bevat savooikool weinig calorieën, ideaal in een vermageringsdieet! Net als de andere koolsoorten heeft savooikool een grote geneeswaarde en -kracht: leg een vers blad op een wonde zodat de toxische, kwalijke stof eruit wordt getrokken. Je kan daartoe een paar bladeren dakpansgewijze op elkaar leggen; 's morgens en 's avonds vernieuwen.

Medisch gebruik

Angina: koolsap als spoelmiddel en om de dag afwisselend een omslag van kool en leem.

Artritis: kool eten als rauwe sla, of gesmoord; koolsap drinken; sap van savooikool dagelijks bij aardappelsap voegen.

Astma (bronchiaal): een koolblad op de luchtpijpen leggen en men komt tot rust.

Blaren: in melk gekookte groene koolbladeren na afkoeling op de blaren leggen.

Bloedherstel en herstel van cellen: rauw sap van groene bladeren geneest het organisme in 5 weken.

Bronchitis: een vers blad van savooikool, zonder middennerf, goed wassen, plat rol­len, boven een warmtebron (radiator) laten verleppen; in verschillende lagen op de pijn­lijke plaats leggen, ‘s morgens en ‘s avonds vernieuwen.

Darm: darmontsteking: gekneusde bladeren als omslag. Darmpijn: warm koolblad als kompres opleggen.

Diarree: warm koolblad als kompres.

Dromen (nachtmerries): thee van koolblad en wilg.

Dronkenschap: Koolbouillon is zeer voedzaam en doet dronkenschap verdwijnen.

Huiduitslag, puisten, en insectenbeet: koolblad wassen, in kokend water onderdompelen en van de grootste nerven ontdoen, plat rollen, in boorwater leggen en verschillende uren laten trekken, tweemaal per dag op de ontstoken plek leggen.

Bij waterachtige zwelling: vers groen blad zonder middennerf gekreukt opleg­gen: wordt nat door uitgetrokken water of etter. Na ongeveer 6 uur verversen. Werkt echt uitstekend.

Hoofdpijn: verse koolbladeren op voorhoofd binden; of gekneusde bladeren als omslag in de nek leggen.

Melkkorsten bij kinderen: afkooksel van koolbladeren in melk, ‘s morgens en ‘s avonds 1 kop drinken.

Bleke kinderen: onder de 2 jaar en in de puberteit: dagelijks voor het eten een glas kool sap drinken.

Koorts: bij koortshitte (door difterie) dagelijks 3 à 4 theelepels koolzaadolie innemen, vermindert verrassend snel de koortshitte.

Lever: bij levercrisis warme koolbladeren als kompres opleggen; bij levercirrose door alcoholisme, kool eten als rauwe sla of gesmoord of koolsap drinken.

Planten en oogsten

Savooikool is een winterharde kool soort die tegelijk met herfst- en winterkool wordt gezaaid. Ze kan maanden op het veld blijven staan.

Zaaien: vanaf april. Men zaait in bakjes of in de koude kas op 1 cm diepte in voren die 15 cm uit elkaar liggen. Van zodra het zaad uitschiet en volle, groene voortjes laat zien, worden de plantjes uitgedund tot ze een onderlinge afstand van 10 cm hebben. je kan zaaien van april tot mei, al naargelang de soort en het tijdstip dat je wil oogsten. jonge planten kan je ongeveer zes weken na het zaaien uitplanten, dan hebben ze een goed worstelstelsel ontwikkeld en kunnen ze de winter doorstaan.

Oogsten: ga er van uit dat als je van september tot december wil oogsten, je in april moet zaaien. Wil je oogsten in januari tot maart, zaai dan in mei. Oogsten mag je enkel bij droog weer en dit als het hart van de kool goed vast is. jonge soorten moet je meteen nadat ze rijp zijn, oogsten, anders barsten de harten. De plaats van bewaring moet vorst­vrij zijn, maar wel koel en droog. Als er te veel licht is, kunnen de kolen ook barsten. Bij vorst afdekken met stro.

Grootmoeders tip van Winiefred

Bladeren van savooikool zijn geschikt voor kool rolletjes: maak de bladeren voorzichtig los, stoom of blancheer ze enkele minuten tot ze soepel zijn en vul ze dan op met een gehaktmengsel, kip, gepureerde visfilets, vleesstukjes met groenten, rijst en kaas... toe­binden en gaar laten smoren in een saus. Op die manier blijft de vulling op haar plaats tijdens de bereiding, ook de smaak blijft beter bewaard.

Je kan savooikool ook in repen snijden en meebakken met nasigoreng.

Praktisch

Voor de bereiding moet je eerst de buitenste bladeren verwijderen en de kool in 4 ver­delen. Vervol­gens de binnenste stronk verwijderen. Was elk deel onder stromend water, snijd daarna de kool in reepjes. Snipper de malse kern van de kool zeer fijn, marineer dit in een vinaigrette en serveer als winterse rauwkost. Savooikool moet bij de aankoop fris groene bladeren hebben. Verlepte buitenbladeren wijzen op een minder fris product. Het meest bekend is de groene savooikool, maar er bestaat ook een iets minder beken­de gele variant. Groene savooikool wordt aangevoerd van augustus tot en met februari. Gele van september tot einde maart. Thuis kan je de hele kolen op een donkere plaats wekenlang bewaren. Maar best van al in de koelkast.

Winiefred weet raad

Heb je wat hoofdpijn, of last van zweren of moeilijk genezende verwondingen, leg een gekneusd blad van savooikool op de plek en je zal zien, het zal spoedig genezen.

Recepten

Savooikoolsoep

Ingrediënten:

1 savooikool, 250 g gerookt spek, 4 aardappelen, 4 wortelen en 2 uien, 4 selderstengels, rode wijnazijn, tijm en laurier, 2 kruidnagels, 50 g boter, peper en zout.

Bereiding:

Maak de kool schoon. Spoel haar overvloedig af met water en azijn. Doe ze in een grote pan in kokend water en laat 5 minuten blancheren. Neem de kool uit het water en snijd ze in 8 stukken. Schil de aardappelen, schraap de wortelen en maak de uien en de selder schoon. Snijd ze in stukken evenals het spek. Bak het spek in de boter, voeg kruiden en groenten toe en laat stoven. Giet kokend water op de groenten en laat de soep zachtjes koken gedurende 25 minuten. Breng op smaak en dien op.

Koolsoep kan je ook gratineren.

Macaroni met savooikool

Ingrediënten:

1 kleine savooikool, 250 g korte macaroni, 1 wortel en 1 ui, 1 groot blik gepelde, tomaten in blokjes, 1/2 kg verse kaas, 100 g gerookt spek, 50 g geraspte kaas, 1 dl room, 1 teentje knoflook, muskaatnoot, boter, peper en zout

Bereiding:

Kook de macaroni beetgaar in gezouten water. Kook de koolbladeren 3 minuten en spoel ze. Klop de kaas op met 2 eetl. room, peper en zout en muskaatnoot. Laat het spek in dobbelsteentjes uitbakken. Fruit de schijfjes wortel, de versnipperde ui en de uitgeperste knoflook in wat spek­vet. Voeg de gepelde tomaten bij het spek en de groenten en laat alles 15 minuten afgedekt stoven. Voeg van het vuur, de rest van de room toe en kruid de saus eventueel nog wat bij. Vermeng de uitgelekte deegwaren met reep­jes savooikool, het mengsel van kaas en room en de tomatensaus. Giet het geheel in een beboterde oven­schaal. Strooi er de geraspte kaas over en zet de schotel 30 minuten in een op 200°C voorverwarmde oven.

Terrine van wortelen

Ingrediënten:

170 g bladeren van savooikool, 170 g uien, 170 g wortelen, 1 eetl. olie, 3 eieren, 1,5 eetl. mosterd, 1 eetl. maïsbloem, peper en zout

Ingrediënten saus:

2,5 dl room, 1 eetl. mosterd, cayennepeper, peper en zout.

Bereiding:

Maak de uien en de bladeren van de savooikool schoon en schraap de wortelen. Snijd deze 3 groentesoorten in kleine blokjes en fruit ze enkele minuten in hete olie. Roer er mosterd door en laat afkoelen. Klop de eieren los en voeg de in wat water opgeloste maïsbloem toe. Goed roeren en dit mengsel bij de groenten voegen. Giet de bereiding in een goed ingevette terrine of cakevorm. Zet ze in een warmwaterbad en laat gedurende één uur bak­ken in een voorverwarmde oven op 180°C. Haal de terri­ne uit de vorm en dien ze warm of koud op. Maak de saus door de room en mosterd samen licht op te kloppen. Breng op smaak met peper en zout. Giet op elk bord een bodempje saus en schik er een plak van de terrine in.