MijnTuin.org
Wil je gepersonaliseerde informatie ontvangen over jouw tuin?
Heb je reeds een MijnTuin.org account? Aanmelden
Registreer je nu gratis!

Kolen - Spruiten

2701 x gelezen
Eddy G. door Eddy Geers Volg Eddy G.
KOLEN – SPRUITEN

onze nationale trots


Spruitjes zijn net als frietjes een nationaal gerecht en met chocola­de maken ze de trots van ons culi­nair potentieel uit. Spruitjes zijn gezond en lekker; hoewel kinderen er af en toe moeite mee hebben. Net als de andere koolsoorten zijn ze gezond voor het darmstelsel en hebben ze vitamines te koop.

Een beetje geschiedenis

Spruiten behoren eigenlijk tot de familie van de kolen en ontwikkelen zich in de blad­oksels van de spruitkoolplant.

Kool was zeer geliefd bij de Romeinen en de Kelten. Aanvankelijk gebruikte men kool en koolbladeren in de volksgeneeskunde, later ging men er meer aandacht aan schen­ken op tafel. Omdat bij ons spruitjes voor het eerst uit de omgeving van Brussel kwamen, worden ze in het buitenland Brussels sprouts of choux de Bruxelles genoemd.

Spruitjes zijn dan ook de Belgische groente bij uitstek. Een voorloper van onze spruitjes werd door plantkundigen reeds in de 16de eeuw genoemd. Pas in de 18de eeuw treffen we in de literatuur spruitjes aan zoals we die nu kennen. Waarschijnlijk is de spruitkool ontstaan uit de Milanese kool, die familie is van de groene kool. De spruitkool wordt echter hoger en vormt een stam met bladeren. In de oksels van deze bladeren groeien kleine, harde en gesloten kopjes. De teelt bleef lang beperkt tot Vlaanderen, en dan voor­al de omgeving van Brussel, Antwerpen, Leuven, Mechelen en Lier.

Interessante samenstelling

Spruiten zijn een typische wintergroente en leveren een belangrijke hoeveelheid vitami­ne C. Daarnaast bevatten ze flink wat vitamine A, B1 en vezelstoffen. Spruiten zijn ook rijk aan kalium, magnesium en fosfor. Spruiten zijn goed voor de lijn. Uitgedrukt per 100 g product: energetische waarde: 123 Kj / 29 kcal – vitamine A: 43 µg – ­vitamine B1: 0,17 mg – vitamine C: 97 mg – kalium: 511 mg – calcium: 41 mg – ­fosfor: 125 mg – magnesium: 21 mg – ijzer: 0,8 mg – eiwitten: 3,3 g – vezels: 8,1 g.

Spruiten zijn erg gezond. Dat zijn ze vooral vanwege hun rijkdom aan vitamine C. Door de sterke koolsmaak houdt echter niet iedereen van spruiten.

Invriezen maakt ze lekkerder

In de wintermaanden zijn spruitjes heel goed in te vriezen. Er wordt vaak gezegd dat je pas spruitjes moet kopen als de vorst erover geweest is. Dit komt doordat het zetmeel in de spruiten bij vorst omgezet wordt in suikers. Hierdoor worden ze wat zoeter van smaak. Dit kan ook heel goed gerealiseerd worden door ze zelf in te vriezen. Blancheer de spruiten wel even drie minuten voor het invriezen.

Niet populair bij kinderen

Verschillende koolsoorten, waaronder spruitjes, bevatten zwavel. Deze stof veroorzaakt de “nare” kooklucht als spruitjes of kool te lang worden gekookt. Ook “het zwaar op de maag liggen” is hier een gevolg van. Kool en spruitjes hoeven niet boterzacht te zijn. Ze mogen best een beetje knapperig blijven.


 

Om spruitjes voor kinderen aantrekkelijk te maken kan je ze stoven met stukjes appel of pompoen. De zoetige smaak van de stukjes appel en pompoen maken de spruitjessmaak iets milder. Of kook eens druiven mee.

Planten en oogsten

Van spruitjes bestaan vroege en late rassen. Als je beide plant, kan je van eind augustus tot februari spruitjes oogsten. Ze hebben wel een lange groeitijd nodig, ongeveer acht maanden.

Zaaien: ze moeten vroeg in het voorjaar worden gezaaid. Ze houden van een stevige, goed bemeste bodem. Een vroeg ras zaai je al in februari onder glas en plant ze uit als er blaadjes komen. Hou de grond luchtig door te schoffelen en bij droogte moet je abso­luut water geven. Een maand na het planten moet je de stengels wat aanaarden om de plant steun te geven tegen de wind.

Oogsten: vroege rassen kan je al in augustus oogsten. Zaai tot april in etappes, zodat je altijd over voldoende spruitjes beschikt. Plant definitief met een tussenruimte van 75 cm. Pluk de spruitjes als ze een goede maat hebben en vaste kooltjes hebben gevormd. Te losse spruitjes kunnen het resultaat zijn van te arme grond of slecht zaad.

Tips voor keukenprinsessen

Kook de spruiten gaar, stoof ze en breng ze op smaak met muskaatnoot. Snipper enkele rauwe spruitjes in een winterse rauwkost. Gebruik blaadjes spruiten als garnituur in soep. Kook spruiten, maak een holte, vul op met kruidenkaas, serveer als aperitiefhapje. Pureer gekookte spruiten met weinig aardappel en serveer bij witlof. Spruiten zijn bij­zonder lekker klaargemaakt samen met kastanjes. Maak bijvoorbeeld brochettes van spruiten en kastanjes en serveer als groente.

Grootmoeders tip van Winiefred

Kook spruiten niet te lang. In een tiental minuten zijn de spruiten beetgaar. Voeg een beetje nootmuskaat toe. Doe er dan gebakken spekjes, ui en tomaat bij. Of bedek de spruiten met ham en kaas en gratineer dit in de oven. Ook stamppot van spruiten is over­heerlijk. Kinderen zullen de spruiten makkelijker lusten als je ze stooft met appel, pom­poen of druifjes. Kook een stukje ui of brood samen met de spruiten. Dit vermindert de kooklucht en maakt de spruiten lichter verteerbaar.

Salade van koude spruitjes, achterham en zure room is heerlijk.

Praktisch

Spruitjes moeten donkergroen zijn en stevig aanvoelen. Ook moeten de blaadjes er niet te los aan zitten. Spruiten worden het best bewaard bij een temperatuur van 1°C (min. 0°C – max. 5°C) met een relatieve vochtigheid van 95 à 100%. Bewaren: op een koele don­kere plaats enkele dagen en in de koelkast ongeveer 1 week. In een papieren zak op een droge plaats kan men ze 3 à 4 dagen goed bewaren. Spruiten zijn gevoelig voor uit­drogen. Om schoon te maken, verwijder je de buitenste blaadjes van de spruitje en snijd een plakje van de onderkant van het stronkje. Maak een inkeping onderaan, zodat de groente sneller gaar wordt. Schoongemaakte spruitjes zijn slechts 1 dag houdbaar. Zijn de spruitjes ongelijk van grootte, kerf dan het stronkje van de grote exemplaren met een scherp mesje in, dan zijn ze allemaal tegelijk gaar. Spruiten moeten bij aankoop stevig zijn en een frisgroene kleur hebben. Spruiten die geel verkleurd zijn of bruine vlekken hebben, zijn niet vers. De groente moet ook goed gesloten zijn. Kook in weinig water om het hoge vitamine C-gehalte te behouden. De groente niet te zacht koken. Ze mogen best een beetje knapperig zijn.


 

Winiefred weet raad

Spruitjes passen uitstekend bij varkensvlees. Vooral bij het rooksmaakje van spek, ham en rookworst doet deze groente het heel goed. Maar ook bij rundvlees en gevogelte voe­len spruiten zich thuis.

Recepten

Spruiten op grootmoeders wijze

Ingrediënten:

750 g spruiten, 1 kleine ui, 6 dl water met 1 1/2 theel. zout of 6 dl bouillon, 6 takjes peterselie, 30 g boter.

Bereiding:

Maak de spruiten schoon. Halveer grote exemplaren. Pel de ui en snijdt ze klein. Breng het water met het zout aan de kook. Voeg de spruiten met de kleingesneden ui toe en breng de spruiten met het deksel op de pan aan de kook. Neem het deksel van de pan en kook de spruiten 8-10 minuten of tot ze gaar zijn. Schud de spruiten af en toe even op. Breng de groente op smaak met de fijngeknipte

peterselie en een klontje boter.

Spruiten op z’n Vlaams

Ingrediënten:

1 kg spruitjes, zout, 30 g boter.

Ingrediënten saus:

1 eetl. peterselie, 1 gesnipperd sjalotje, mespuntje tijm, mespuntje majoraan, 20 g bloem, 2 dl melk,  witte wijn.

Bereiding:

Maak de spruiten schoon en was ze. Kook de spruiten in ruim water met zout 6-8 minuten bijtgaar. Laat ze uitlek­ken. Smelt de boter in een pan en smoor hierin de sprui­ten onder af en toe omschudden 5 minuten. Neem ze uit de pan en houd ze warm. Fruit de peterselie en het sja­lotje in de boter, voeg tijm en majoraan toe en roer de bloem erdoor. Schenk een deel van de melk erbij en blijf roeren tot een gladde massa ontstaat. Herhaal dit tot alle melk is opgenomen. Laat de saus 3 minuten doorkoken. Breng op smaak met witte wijn en schep de spruiten erdoor.

Spruitensalade met noten en ham

Ingrediënten:

750 g spruiten, 75 g hazelnoten, 100 g rauwe ham, 2 eetl. olie, 2 eetl. azijn, 2 eetl. mayonaise, 1 eetl. droge sherry, peper en zout.

Bereiding:

Maak de spruiten schoon, was ze en kook ze in weinig water met wat zout ongeveer 8 minuten. Giet de groente af. Hak de hazelnoten grof. Snijd de ham in reepjes. Maak de dressing door de olie met de azijn, de mayonai­se, de sherry, het zout en de peper door elkaar te roeren. Giet de dressing over de lauwwarme spruiten. Schep de noten erdoor. Laat de salade een uurtje afgedekt intrek­ken. Schep de ham er vlak voor het serveren doorheen.

 spruiten.png

Reacties

Er zijn nog geen reacties.

Log in om een reactie te plaatsen