Komkommer

past in elk vermageringsdieet

De komkommer is een groente die bij ons vooral rauw als salade wordt gegeten. Aangezien hij wei­nig calorieën aanbrengt, past hij in elk vermageringsdieet. Het is een verfrissende en dorstlessende groente met vele toepassingen: als sap en van soep tot rauwkostsala­de, zelfs als gezichtsmasker. Maar ook in de volksgeneeskunde kent komkommer ook vandaag nog heel waardevolle toepassingen: als diu­retisch middel, om brandwonden te verzachten en als dorstlesser bij koorts.

Een beetje geschiedenis

De komkommer groeit aan de plant Cucumis sativus, uit hetzelfde geslacht als de meloen en de courgette. De plant wordt al meer dan 3000 jaar gekweekt, maar is veel ouder. Algemeen wordt aangenomen dat de komkommer uit Azië afkomstig is, en via Griekenland (600 voor Christus) in de 16de eeuw West-Europa bereikte.

De komkommerfamilie wordt aangeduid als Cucurbitaceae en de stamvader ervan is een wilde komkommersoort die aan de voet van de Himalaya groeide. Meer dan 4000 jaar geleden groeide de plant al in Egypte en India. Bij Grieken en Romeinen was de plant zeer in trek. Hoewel de plant bij ons in de Middeleeuwen zeer populair was en een aan­tal therapeutische kwaliteiten kreeg toebedeeld, bleef de komkommer met argwaan en zelfs afkeer bekeken worden door artsen en diëtisten, aangezien hij tot 97% water bevat, dus weinig voedzaam is. Toch bevat komkommer vitamine C, sporen van vitami­ne B1, maar vooral een belangrijke hoeveelheid ijzer, jodium en mangaan en heeft hij zijn nut bewezen zowel in de oudheid als tot op heden in de cosmetica. Komkommer heeft hoe dan ook een uitstekende reputatie in de dermatologie en de cosmetica.

Past in elk vermageringsdieet

Komkommers zijn typische zomergroenten, hoewel je ze thans wel het hele jaar kan krij­gen. Ze zijn heel lekker, passen bij elk rauwkostschoteltje, maar kunnen ook in talloze recepten als belangrijkste ingrediënt gebruikt worden. Komkommers ogen lentefris. Ze bevatten maar liefst 97% water, hebben dus weinig voedingswaarde en amper 14 calo­rieën / kg. Ze horen dus thuis in elk vermageringsdieet. Ze bevatten wel vitamines B en C. Maar er zijn nog meer redenen om geregeld komkommers op het menu te zetten.

Komkommers zijn gezond, zijn rauw ook erg lekker en hebben naast vitamines ook nog veel andere kwaliteiten: als laxeermiddel, ze verwijderen toxines en bestrijden water­zucht, zijn urinedrijvend en wekken de eetlust op.

Komkommers bevorderen de vertering, zuiveren het bloed, genezen jicht, zorgen voor de slanke lijn, terwijl het sap zelfs nierstenen zou oplossen en de huid in goede condi­tie houden. Ideaal dus als schoonheidsmasker.

Komkommer is zeer dorstlessend, lost urinezuur op en verwijdert overtollig vet: goed voor zwaarlijvigen. Het sap is goed voor de haargroei.

Planten en oogsten

Zaaien: komkommers kun je gemakkelijk zelf zaaien en opkweken als je over een warme (22°C), lichte ruimte beschikt. Komkommerpitten kunnen best begin mei worden gezaaid in zand dat goed vochtig wordt gehouden. Komkommers vragen een goed door­latende grond, die veel humus bevat.

Tijdens de teelt moet twee à drie keer worden bij­gemest. Vier à vijf dagen na het zaaien zijn de plantjes groot genoeg om in potjes met een doorsnee van 10 cm te worden opgepot. Zet de plantjes zo diep mogelijk in de grond om te voorkomen dat ze langgerekt opgroeien. Zorg er steeds voor dat ze vol­doende licht en ruim staan. Twee à drie weken na het zaaien kan er worden uitgeplant op de plaats van bestemming. De planten zijn dan ongeveer 40 cm hoog en hebben vijf à zes bladeren. De plantafstand bedraagt 160 x 40 cm.

Komkommerplanten mogen niet te diep komen te staan. Na het planten moet je de plan­ten goed water geven zodat ze snel aanslaan. De eerste vruchten, die ontstaan als de plant nog jong is, worden – liefst zo snel mogelijk – tot op een hoogte van 80 cm weg­genomen. Ze vergen te veel voedingsstoffen van de jonge plant, wat de latere productie schaadt. Na het uitplanten worden de planten op het vierde of het vijfde blad getopt, zodat zich zijscheuten vormen.

Oogsten: komkommers worden met een mes van de plant gesneden. Daardoor ont­staat een mooi glad wondvlak dat snel kan dichtgroeien, waardoor de kans op besmet­ting met een ziekte wordt verkleind.

De komkommerplant is eenjarig. Aan één stengel kunnen tientallen komkommers groei­en. De gekweekte komkommer heeft alleen maar vrouwelijke bloemen, waar zonder bevruchting of bestuiving de komkommer uit groeit.

Medische toepassingen

Zoals vele kruiden en groenten waarmee lekkere recepten in de keuken gemaakt kunnen worden, hebben komkommers ook een tweede leven als geneeskrachtig kruid.

Bloedaandrang naar hals en hoofd: dagelijks 1 à 2 glazen vers sap.

Brandwonden: vers sap op de brandwonde kalmeert, terwijl pulp als pommade verzacht.

Huid: gezicht met gezouten kookwater van komkommer inwrijven als schoonheids­middel voor het gelaat, of tot moes geraspte vers geschilde komkommer als masker. Als inwendig schoonheids­middel is vers sap van groot nut.

Koorts: vers sap verkoelt.

Maag: voor een gevoelige maag moet je komkommer gekookt opdienen. Daardoor ver­teert het voedsel beter. Je kan ook enige schijven aan groentesoep toevoegen.

Ontsteking: vers sap verkoelt.

Verslankend: een flinke portie salade van komkommer met knoflook, gehakte peter­selie, olijfolie en citroensap houdt of maakt slank.

Zonneslag: vers sap kalmeert.

Dorst: komkommers lessen elke dorst op voortreffelijke wijze.

Grootmoeders tip van Winiefred

De komkommer is vooral geliefd bij veel zomersalades. Maar komkommers zijn ook voortreffelijk als ideale dorstlesser. Niet alleen heeft hij een verfrissende smaak, hij lest bovendien elke dorst. Hoe fijner komkommer geschaafd wordt, hoe smaakvoller hij wordt bij het marineren. Rauw, ongeschild en direct gegeten is komkommer heerlijk met een beetje peper en zout of een vinaigrettesausje van mosterd.

Praktisch

Komkommers zijn vooral te waarderen in verse zomerslaatjes: heel verfrissend! Er zijn veel neven en nichtjes in de familie van de komkommer zoals augurkjes: de kleine zijn de beste. Die zijn zeer zuur van smaak. Ze vergemakkelijken de vertering van vlees en passen dus ook bij soepvlees. Als je er misbruik van maakt, verhoogt dit de hoeveelheid maagzuur abnormaal. Het is beter de komkommer niet te schillen, omdat op die manier heel wat waardevolle stoffen zoals flavonoïden, terpenen en vitamines behouden blijven. Komkommers zijn gevoelig voor uitdrogen, slap worden en geel verkleuren. Mijd direct zonlicht en warmte. Breng ze niet in direct contact met appelen en tropische vruchten. Deze geven ethyleen af die het rijpen en zacht worden van de vruchten versnelt.

Winiefred weet raad

Wil je een mooi, gaaf en zuiver gezichtje zonder onzuivere poriën, leg dan schijfjes komkommer op het gezicht gedurende 10 minuten en je zal ontspannen opstaan.

Recepten

Gevulde komkommers

Ingrediënten:

2 komkommers, 200 g gekookte ham, 1 gehakte ui, 100 g paneermeel, een flinke klontboter, peper en zout.

Bereiding:

Twee komkommers doormidden snijden. Het vruchtvlees uit de schillen verwijderen, in dobbelsteentjes snijden. Met zout bestrooien en laten trekken. Spoelen, laten uit­lekken, afdrogen en fijnhakken. Mengen met 200 g gehakte, gekookte ham, 1 gehakte ui, 1 ei, zout en peper. De schillen opvullen, met paneermeel bestrooien, enkele nootjes boter erop leggen en ze gedurende 30 min. in de oven bakken.

Geglaceerde komkommers

Ingrediënten:

3 komkommers, een flinke klont boter, 1 theel. suiker, peper en zout.

Bereiding:

Drie komkommers in reepjes snijden en gedurende 5 min. blancheren. Laten uitlekken, afspoelen en in een braadpan doen met 20 g boter. Kruiden met peper en zout, 1 theel. suiker eroverheen strooien en gedurende 20 min. laten sudderen.

Komkommerslaatje

Vooral als sla wordt de verfrissende komkommer, die vitaminerijk maar caloriearm is (20 calorieën per 100 g) gewaardeerd door “lijnbewuste” mensen die naar gezonde voe­ding streven. Deze groente is makkelijker verteerbaar zo je ze pelt en met wat zout laat trekken: in schijfjes gesneden en bestrooid met grof zout gedurende een of twee uur laten rusten.

Denk eraan de zaadjes te verwijderen en daarna de komkommer goed te spoelen onder stromend water, anders zou de groente te zout kunnen zijn. Je kan ze dan op smaak brengen met een vinaigrette of met verse room en kruiden.