Taxus baccata - Venijnboom

Naam

 Taxus baccata  Gewone taxus, Venijnboom, IJfboom

Familie

 Taxodiaceae

Herkomst

 Europa, behalve het hoge noorden, West-Azië,  Noord-Afrika (berggebieden), Kaukasus

Hoogte

 10 - 15 m

Blad

 Donkergroene bovenzijde. Lijn- tot lintvormig of  naaldvormig.  Twee lichter groene strepen aan de onderzijde.  2-rijig. Spitse top

Bloei

 Tweehuizig. De mannelijke en vrouwelijke kegels  groeien aan aparte bomen.  Bloeit van maart tot mei. Onopvallende bloei.  Vrouwelijke bloemen: met schubben bezet,  bevinden zich aan de onderkant van de twijgen.   Gele knopjes  Mannelijke bloemen: naakte bloemen staan in de  bladoksels.  Bestaan enkel uit een groepje lichtgele  meeldraden.  De vrouwelijke bloemen groeien uit tot een  schijnvrucht of 'bes'. Het zaad is omgeven door  een helderrode zaadrok (deze is echter groen  voor hij opzwelt). Deze is in tegenstelling tot  andere delen van de plant NIET giftig.  De vruchtjes worden gegeten door vogels, die zo  voor de verspreiding van de zaden zorgen.

Algemeen

 Taxus is een groenblijvende conifeer alhoewel de  familie niet bij de coniferen wordt ingedeeld  omdat zij de zaden niet in kegels dragen.  Hij groeit uit tot een boom of grote struik die laag  vertakt en een brede kroon vormt.  Het is een trage groeier, maar hij kan zeer oud  worden.  Bij oudere exemplaren bladdert de schors af.  Oudere takken kunnen ook doorhangen.  Het is één van de oudere inheemse struiken die  vroeger vrij veel werd gebruikt omdat men het  zeer buigzame en taaie hout gebruikte voor  vlecht- en snijwerk en voor het maken van  bogen.  Omwille van de giftigheid werd hij echter minder  en minder aangeplant.  Vooral de boeren vermeden de toepassing van  Taxus.  In de hedendaagse tuin is Taxus uitgegroeid tot  een echte sierplant.  Dat is vooral te danken aan een aantal eigenschappen: -groenblijvend -makkelijke en sterke plant die weinig last heeft van ziektes -multifunctioneel; kan zowel als solitair of in groepen of als haagplant worden toegepast. -laat zich makkelijk snoeien. Kan daardoor gebruikt worden in bolvorm, kegels en diverse topiary. -zeer mooi als achtergrond in de border.    Snoeien doe je vooral om taxus compact en  bossig te houden.  Dat snoeien gebeurt best van begin mei tot half  juli.    Van taxus zijn een groot aantal cultivars  ontwikkeld.

Standplaats

 Groeit op elke tuingrond.  Vermijd zware natte kleigronden.  Voorkeur voor vochthoudende, leemhoudende  kalkgrond.  Groeit zowel op een zonnige plaats als in de  schaduw.  Op een zonnige plaats zal hij als haag een mooie  dichte, groenblijvende afsluiting vormen.

Goed om weten

 
• Alle delen van de plant zijn zeer giftig, behalve het vruchtvlees van de rode schijnbessen. Het giftige bestanddeel is vooral de alkaloïde taxine. De naalden bevatten het hoogste gehalte taxine. Taxine werkt in op het hart en ademhalings-centrum van mens en dier. In een eerste fase heeft het een stimulerende werking, nadien werkt het verlammend.  Naast taxine bevat de taxus ook prikkelende vluchtige oliën die verantwoordelijk kunnen zijn voor maag en darmklachten.

• Plant taxus niet aan op plaatsen die makkelijk bereikbaar zijn voor vee. Vooral paarden zijn gevoelig maar ook runderen, schapen en honden. Let ook op voor spelende kinderen.

• Verkies het aanplanten van een mannelijk exemplaar, dat geen vruchten draagt, in een omgeving waar jonge kinderen spelen. Kinderen worden vooral aangetrokken door de felle rode kleur van de vruchtjes. Haagplanten die regelmatig gesnoeid worden zullen niet zo snel bessen vormen.

• Gooi ook het snoeisel niet zomaar weg.

• In het snoeiafval van Taxus zit baccatine, een grondstof voor de aanmaak van een geneesmiddel ter genezing van diverse vormen van kanker.

• Taxus kan last hebben van de taxuskever. Meer info

• Als haagplant kan je taxus best tweemaal per jaar snoeien. De eerste maal mei/juli en de tweede maal september/oktober

• Taxus werd vroeger vooral bij kerken en kerkhoven aangeplant. De oudste taxus van België staat op het domein van het kasteel van Valduc in het Waals-Brabantse Hamme-Mille. Hij zou zowat 770 jaar zijn. Op www.dendrologie.be  kan je nog meer info lezen over Taxussen in parken.

• In Frankrijk en Engeland zijn taxussen bekend van meer dan tweeduizend jaar oud.

• Volgens de overlevering zou Julius Caesar, bij zijn tocht naar Brittannië, in het West-Vlaamse Lo zijn paard aan een Taxus gebonden hebben en even uitgerust hebben onder zijn kruin. De Taxus staat in een achttiende-eeuwse tekening afgebeeld als een oude, volwassen boom. De huidige Taxus is duidelijk een minder oud exemplaar (geschat op een paar eeuwen) maar zou wel een afstammeling kunnen zijn van de historische boom. 

 Taxus baccata is courant verkrijgbaar in elk  tuincentrum.  Wie op zoek is naar grote of exclusievere  exemplaren kan terecht bij volgende kwekerijen:

   www.solitair.be  www.jefcools.be  www.michelmeeusen.be  www.taxus.be  www.guidospruyt.be  www.buxuskwekerijgoossens.be  www.qualityplants.be  www.marechal.be