Tomaat

Tomaat

Wetenschappelijke naam

Solanum lycopersicum - Lycopersicum esculentum

Familie

Solanaceae (Nachtschadefamilie)

Indeling

Vruchtgewassen

Herkomst

Latijns-Amerika. Door de Azteken 'tomatl' genoemd. Met de Spaanse ontdekkingsreizigers (Columbus op zijn tweede reis van Amerika) meegekomen in de 16de en 17de eeuw.

Algemeen

Het verhaal van de tomaat is het verhaal van een groente/ vrucht die vroeger helemaal niet zo geliefd was maar die het uiteindelijk toch zo ver bracht dat ze bijna tot ons basisvoedsel behoort. De plant had een twijfelachtige reputatie (bevat in de groene delen de giftige alkaloïde solanine) en werd daarom vooral in de landen rond de Middellandse Zee vanaf de 16de eeuw ook meer als sierplant verbouwd. De vruchten waren ook helemaal niet rood maar geel waardoor ze met appels werden vergeleken en de naam pomodori kregen in Italië. Het is een kortlevende plant die bij ons als éénjarige wordt behandeld. Het volledige blad is bezet met kliertjes en veroorzaakt de karakteristieke geur bij aanraking. Er zijn ontzettend veel verschillende tomatenrassen die je grosso modo in drie groepen kan indelen: -de gewone ronde tomaat -de langwerpige eier- of pruimtomaat (pomodoro), deze is iets zoeter van smaak en ook vleziger. -de vleestomaten: vrij onregelmatig van vorm en met een dikkere laag vruchtvlees (vb Marmande). Daarnaast zijn er ook nog de kleine kerstomaatjes of aperitieftomaatjes en de vele varianten in verschillende kleuren.

Goed om weten: Tomaten zijn rijk aan Lycopeen (lycopine). Dit is een natuurlijk pigment waaraan tomaten hun rode kleur danken. Het wordt vooral tijdens het rijpingsproces in tomaten gevormd. Hoe roder de tomaten, hoe meer lycopeen ze bevatten. Tomaten die geler zijn bevatten minder lycopeen.

Lycopeen behoort tot de groep van de carotenoïden en staat bekend als een krachtig antioxidant. Het zou bescherming bieden tegen kanker (vooral prostaatkanker) en hart- en vaatziekten.   

Teelt

Er wordt geteeld in volle grond buiten of onder koud glas of plastiektunnels. Van de meest courante soorten is er plantgoed verkrijgbaar. Als je zelf speciale soorten wil telen moet je vertrekken van zaden die je bij gespecialiseerde telers kan kopen. (Peter Bauwens - De Nieuwe Tuin)

Buitenteelt:

Binnenshuis zaaien tussen half maart en half april. Het heeft geen zin extra vroeg voor te zaaien want je kan de planten toch niet buiten uitplanten voor half mei. De beste kiemtemperatuur situeert zich tussen 20 en 25°C. De jonge planten één keer verspenen van zodra het eerste blad verschijnt en verpotten. Zet deze jonge planten op een lichte plaats maar niet in de volle zon. Er is steeds ook plantgoed verkrijgbaar. De resultaten bij buitenteelt zijn afhankelijk van de zomerperiode. Bij een natte zomer kunnen de resultaten teleurstellend zijn. Je kan ook plastic tunnels of hoezen in plastic voorzien.

Binnenteelt onder koud glas

Voorzaaien binnenshuis vanaf eind februari. Verspenen en verpotten en uitplanten vanaf half april. Ook hiervoor is plantgoed verkrijgbaar.

Hou rekening met vruchtwisseling en zet tomatenplanten niet elk jaar op dezelfde plaats om schimmelziektes te vermijden. Je kan de planten ook in grote potten plaatsen of in groeizakken.

• De bodem moet vrij voedzaam zijn want het zijn gulzige planten. Werk goed verteerde compost onder of geef een organische meststof die rijk is aan kali. Een stikstofrijke meststof is niet aan te raden omdat hierdoor de bladontwikkeling gestimuleerd wordt, wat overbodig is.
• De planten moeten gesteund worden, dat kan door middel van speciale tomatenstokken maar je kan ze ook langs een touw laten leiden.
• In een serre moet regelmatig gegoten worden want de planten hebben behoefte aan vrij veel water. Geef water aan de basis. Vermijd echter teveel vocht (natte voeten) want de combinatie van vocht en warmte is de oorzaak van het ontstaan van schimmels.
• Regelmatig de serre luchten maar tocht vermijden.
• Om de grond rond de plant vochtig te houden kan je een mulchlaag aanbrengen. Zo hou je de grond ook onkruidvrij. Je kan hiervoor bijvoorbeeld cacaodoppen gebruiken.
• Bij elke plant kunnen vanuit de bladoksel scheuten ontstaan. Deze moeten worden weggeplukt = dieven. Dit moet regelmatig gebeuren.
• Bij tomaten buiten worden veelal slechts 5-6 tomaten per tros overgehouden.
• Om te verhinderen dat tomaten blijven doorgroeien kan je de planten intoppen op 5-8 trossen. Dit gebeurt door boven de laatste tros de stengel af te snijden boven twee bladeren.
• Schud regelmatig de bloempjes om de bestuiving te bevorderen.
• Als de vruchten reeds flink ontwikkeld zijn kan je de onderste bladeren wegnemen. Dit bevordert de verdere ontwikkeling van de vruchten en verbetert de luchtcirculatie. Ook bladeren die de trossen bedekken mag je wegnemen.
   

TIP: naar het schijnt zou het toevoegen van enkele brandnetels of aardappelschillen in het plantgat, extra voeding geven.  

Ziektes

Plant geen tomaten samen met aardappelen en koolsoorten. Plant wel in de buurt van tomaten: munt, basilicum, bieslook, peterselie, Oost-Indische kers, ui.

Bewaren