Topper in de winter: witloof
We zijn er tot in alle uithoeken van de wereld voor bekend: witlof. In feite is de naam heel goed gekozen, want het gaat om het loof van de cichoreiwortel, dat wit is: witlof dus! Het wordt vooral in België, maar ook wel in Nederland geteeld op basis van een variëteit van de wilde cichoreiwortel, is heel lekker; kan zowel rauw als gekookt of gestoofd worden gegeten en met allerlei andere voedingsmiddelen worden gecombineerd. Bovendien is het een heel gezonde groente.
Een beetje geschiedenis
Het ontstaan van witlof als groente is gebaseerd op een legende die nu nog wordt overgeleverd door oude telers. Evere en Schaarbeek kenden omstreeks 1850 nog een landelijke sfeer. De boeren teelden niet alleen aardappelen, graan en bieten, maar ze verbouwden ook cichoreiwortels waarvan koffiesurrogaat werd gemaakt omdat echte koffie te duur was voor de gewone man. Die tijd werd gekenmerkt door zachte winters. De wortels die waren overgebleven van een rijke oogst, bleven hier en daar opgestapeld liggen. Ze begonnen te kiemen en vormden blanke kroppen die eetbaar bleken. In de winter aten de boeren ervan omdat er geen andere groenten waren en ten slotte begonnen ze de kroppen op de vroegmarkt van Brussel voor een paar centimes te verkopen.
Volgens een andere versie zou een voorman in de Brusselse plantentuin die eigenaardigheid van de cichoreiwortels omstreeks 1850 hebben ontdekt en ze aan de boeren in de omgeving hebben meegedeeld. Hoe dan ook, de groente vond aftrek en tuinbouwers begonnen de soort te veredelen. Omstreeks 1872 stuurde een Belgische teler een lading witlof naar Parijs en ook daar ging de groente grif van de hand.
Levervriendelijk
Witlof en de daarmee verwante andijvie zijn levervriendelijke groenten. Patiënten die aan geelzucht hebben geleden en er gevoelig voor blijven, moeten proberen 2 à 3 maal per week rauwe witlofsla te eten. Bij ernstige leverstoornissen vormt witlofsla trouwens een onontbeerlijke aanvulling van de wortelkuur.
In het algemeen is het eten van witlof en andijvie heilzaam voor de lever en het bevordert de galafscheiding. Verder zuiveren deze groenten krachtig het bloed, de nieren en de milt.
We moeten ook even stilstaan bij de cichorei, die in feite de niet geteelde vorm van witlof is en die voor milt, nieren, maag en gal nog nuttiger werk verricht.
Wie tijdens de oorlog noodgedwongen pee-koffie (koffie uitsluitend van cichorei gemaakt) heeft moeten drinken, zal dit drankje misschien maar matig waarderen! Jammer, want het is een krachtige stimulans voor de werking van lever en gal. Wie “cichorei koffie” te bitter vindt, kan altijd een thee trekken van de bladeren en de bloemen van de cichorei plant. (Laat hiertoe 15 g even opkoken in een 1/2 liter water.) Wie geelzucht heeft, zal met 2 koppen van deze thee per dag bijzonder goed worden geholpen. Deze thee is verder ook nuttig tegen maagkrampen, een overtollige galafscheiding en gebrek aan eetlust. Het is tenslotte het aangewezen drankje om hypochonders wat vrolijker tegen het leven te laten aankijken.
Je zou nu niet meer mogen twijfelen bij de vraag: “doe ik cichorei in de koffie of niet?”
Planten en oogsten
Witlof is een gekropte bladgroente uit de cichoreiwortel. Het ontwikkelt zich ‘s winters in een temperatuur van ongeveer 10°C en daartoe moet het worden bedekt met een laag zand of grond in een donkere ruimte. Op industriële schaal worden daarom donkere en vochtige ruimten aangewend.
Uit de cichoreiwortel ontstaan bleekgele, verlengde scheuten van losse bladeren: ook bekend als Brussels lof. De groente is in 18 dagen plukrijp op voorwaarde dat de grond warm genoeg wordt gehouden.
Het bleke blad is minder bitter dan de groene scheuten. Bekend is de typisch blauwe verpakking, die nodig is om het af te schermen van het licht.
Vitaminerijk en caloriearm
Witlof bevat een hoog gehalte vitamine A, B12 en C. Het is tevens zeer arm aan calorieën en mag dus door iedereen zonder beperking worden gegeten. Witlof is vrij lang houdbaar, mits het niet is beschadigd, anders rot het gemakkelijk. Witlof geldt als een slankmaker bij uitstek en is tevens gekend voor zijn cosmetische eigenschappen, want het bezorgt de liefhebber van witlof een gezonde huid.
Witlof laat talrijke bereidingsmogelijkheden toe. De grootste aanvoer kennen we in december-januari-februari.
Grootmoeders tip van Winiefred
Witlof is als plant een variëteit van de cichorei waarvan de wortel gebruikt wordt als koffiesurrogaat. Nu nog vind je in reformzaken en warenhuizen koffiesurrogaat op basis van cichorei, geschikt voor mensen die cafeïne willen mijden. De langwerpige, vlezige penwortel werd sinds meer dan een eeuw voortdurend verbeterd, eerst empirisch, later meer wetenschappelijk. Vroeger deden de huisvrouwen altijd een flinke schep cichorei bij de koffie als ze die opgoten in een koffiepot en door een zogenaamde koffiebeurs – nu vervangen door filterpapier – lieten druppelen. Maar er is beslist wat van aan. Goede koffie moet niet enkel een weinig cichorei maar ook een mespuntje cacaopoeder bevatten. Dus …
Praktisch
Als je witlof koopt, moet je letten op de stevigheid en kleur. Er zijn allerlei bereidingswijzen mogelijk: rauw, gestoofd, gestoomd, in sausen, als soep, als stamppot. Voor velen geldt de rauwe versie als de beste en ze laat zich ook met allerhande dressings proeven. Om witlof mooi wit te houden kun je het besprenkelen met wat citroensap. Opgepast als je het witlof kookt, dan mag je het kookwater niet weggooien, want heel veel belangrijke elementen gaan over in het kookvocht. Tegen aandoeningen van de huid helpen kompressen gemaakt van een afkooksel van de wortel en de bloemen van de cichoreiplant (neem een handvol per liter water).
Winiefred weet raad
Wie wil er niet wat verslanken? Er is een eenvoudige, maar doeltreffende methode: om 2 kg te vermageren, eet 1 kg witlof per dag!
Recepten
Witlofsoep
Ingrediënten:
1,5 kg witlof, 1,5 l bouillon, 1 ui, 2 aardappelen, 2 dl melk, nootmuskaat, peper en zout.
Bereiding:
1/2 kg witlof schoonmaken, in stukjes snijden en in de boter stoven met 1 fijngesnipperde ui. Dan 1 1/2 l bouillon bijvoegen, kruiden met peper en zout, 2 geschilde en in stukjes gesneden aardappelen, laurier en een snuifje nootmuskaat toevoegen. Afdekken en 1 uur laten koken. Mixen en 2 dl melk toevoegen. Deze soep kan worden verrijkt met eierdooiers (losgeklopt met de melk).
Witlofvelouté
Ingrediënten:
1 kg witlof, 1 l kippenbouillon, 1 dikke aardappel, 2 preien, 1 ui, 300 g gerookte forelfilet, 2 teentjes knoflook, 2 kruidnagels, boter of olie, 1 bosje verse bieslook, peper en zout.
Bereiding:
Maak de groenten schoon. Verwijder het bittere kroontje uit de witlofstruikjes. Schilde aardappel, spoel je preiwit en pel de ui. Snipper alles fijn.
Stoofde groenten kort aan in wat boter of 1 eetl. olie. Schenk er de bouillon bij. Voeg er de gepelde en geperste knoflook en de kruidnagels aan toe. Dek af en laat gedurende 15 minuten zacht koken.
Neem de kruidnagels weg. Mix de soep en breng ze weer tot tegen de kook aan. Kruid naar smaak bij met peper en een klein snuifje zout. Snij de forelfilets in stukjes. Doe ze bij de soep en laat deze nog een halve minuut doorwarmen. Werk af met fijngesneden bieslook en dien op.
Witlofschuitjes
Ingrediënten:
2 struikjes witlof, 2 vleestomaten, 2 rijpe avocado’s, 200 g krabvlees of surimi, 1 citroen, peper en zout.
Ingrediënten dipsaus:
1 potje volle yoghurt, 1 eetl. citroensap, 1/2 theel. fijne suiker, 1 eetl. gehakte gladde peterselie.
Bereiding:
Maak de witlofblaadjes los. Laat een 12-tal van de grootste blaadjes heel. Snipper de rest fijn. Pel de tomaten, ontpit ze en snij ze in blokjes. Schil de avocado, snij het vruchtvlees in blokjes en besprenkel ze meteen met citroensap, zodat ze niet verkleuren. Laat krabvlees uit blik eerst goed uitlekken en verkruimel het dan. Vermeng al de ingrediënten. Klop de yoghurt op met het citroensap, de suiker en de gehakte peterselie. Schep een lepeltje lichtjes gekoelde saus in elk schuitje en daarop een eetlepel van de krabvulling. Serveer de rest van de dipsaus in een kommetje apart.
Klopt dat?
Bestaat die bitterder variant nog? Vrijdag 15 Januari 2021 om 19:07
Vrijdag 15 Januari 2021 om 19:51
Log in om een reactie te plaatsen