MijnTuin.org
Wil je gepersonaliseerde informatie ontvangen over jouw tuin?
Heb je reeds een MijnTuin.org account? Aanmelden
Registreer je nu gratis!
Foto: Spruitkool

Groeit in 2145 tuinen

Latijnse naam
Brassica oleracea var. gemmifera
Andere benamingen
spruiten, spruitjes
Hoogte
1 - 70 cm
Planten tags

Algemene omschrijving

In verschillende opzichten zijn spruitjes een topper in ons groenteassortiment. Spruitkool heeft het immers naar haar zin in ons vochtig en koel klimaat, de teelt is niet al te moeilijk en levert in herfst en winter een verse, heerlijke groente op. Ook in de beroepsteelt zijn er heel wat spruitenkwekers die van augustus tot maart spruitjes op de markt brengen.
Een spruitje is eigenlijk een sterk ontwikkelde okselknop: een klein, vast kooltje dat zich in de bladoksel ontwikkelt. Als het niet geplukt wordt, komen de blaadjes los en open te zitten. We spreken dan van roosjes. Bovenaan de 60 tot 100 cm lange stam zitten de bladeren dichter op elkaar, vaak zonder spruiten in de oksels. Dat topblad vormt ook een kooltje dat heel lekker is.
Spruiten kunnen in een normale winter met goed gevolg buiten blijven staan. Na strenge vorst valt er wel altijd schade te noteren. Volledig winterharde rassen bestaan immers (nog) niet. In uitzonderlijk koude winters kan de hele plant ten onder gaan.

1. Teeltwijzen

De verschillende teeltwijzen lopen in elkaar over. De rassenkeuze bepaalt de oogstperiode, veel meer dan de zaai- en plantdata. Om de oogst te spreiden moet je dus verschillende rassen planten. De opbrengst van spruitkool die eind mei en later geplant is, wordt steeds lager.

Vroege teelt
Je zaait uit onder plat glas of in de koude serre zodat je al in augustus en september spruiten kunt plukken.

Normale teelt
Naargelang de rassenkeuze vallen plant- en oogsttijden vroeger en spreken we van middelvroege of middellate teelt. Voor zaaibeurten in de eerste helft van maart kan je nog glas of plastic voorzien, daarna zaai je buiten op zaaibed. De hoogste opbrengsten verkrijg je door te zaaien vóór einde maart en te planten vóór einde mei.

Late teelt
De late teelt verloopt precies als de middellate teelt, maar door weer andere rassen te gebruiken valt de oogst nog later. Zoals op het teeltschema aangeduid, worden deze doorgaans niet later dan 20 juni geplant. Als men de spruiten als nateelt op vroege aardappelen laat volgen, zal het planten pas in de eerste helft van juli kunnen gebeuren, wat onvermijdelijk een verlies aan opbrengst zal meebrengen. Maar wie dat voor lief neemt, kan tot uiterlijk half juli spruiten planten.

2. Rassen

Het rassenassortiment valt uiteen in twee groepen: zaadvaste rassen en hybride rassen. De hybriden hebben sinds hun opkomst in 1970 nagenoeg de ganse beroepsmarkt veroverd. Ze zijn meer gelijkvormig dan de oude rassen, en bovendien rijpen de spruiten min of meer gelijktijdig af, waardoor machinale oogst mogelijk werd met een eenmalige pluk.
De zaadvaste rassen worden in enkele beurten geoogst (meermalige pluk). Zaadvaste rassen geven eerder afgeplatte spruiten, terwijl men bij de selectie van hybriden naar ronde spruiten streeft. De kleur van de spruiten kan per ras verschillen, van licht- tot donkergroen of rood.
Lage, stevige rassen kunnen op vruchtbare grond geteeld worden; hoge, minder stevige rassen zijn geschikt voor minder vruchtbare grond en moeten vooral in het begin langzaam kunnen groeien om een redelijk stevige stam te krijgen.

Voor de amateur is een ras met een lange oogstperiode interessanter. Hij kiest dus voor een zaadvast ras.

Zaadvaste rassen
Het basisras is Roodnerf, dat zijn naam dankt aan de rode kleur van de bladnerven. In 1974 was het nog het meest geteelde ras. Roodnerf is voor normale en late teelt geschikt.
Een tweede groep selecties uit Roodnerf heeft geen rode nerven meer. Een selectie uit deze laatste die nog bij sommige beroepstelers stand houdt is Sanda (middellaat, halfhoog).
Andere zaadvaste rassen zijn de Rosny en Groninger (vroeg). Rubine heeft donkerrode spruiten met een iets lagere opbrengst en is geschikt voor late teelt.

Hybride rassen
Het lijstje hybriden wordt bij spruiten regelmatig aangevuld en vernieuwd. Je vindt vooral Diabolo, Igor en Lancer en Oliver.

3. Bodem

Spruiten kan je op alle grondsoorten telen, met uitzondering van zeer lichte zand- en zware kleigrond. Van belang zijn een goede structuur en ontwatering. Op humusrijke tuinbouwgronden groeit het gewas vaak weelderig en met losse spruiten.

4. Bemesting

Net als de andere kolen verbruiken spruiten flink wat voedingsstoffen. Wees echter zeer voorzichtig met stikstofvoorziening. Met stikstof overvoede spruitplanten geven een te weelderig gewas dat omvalt en losse spruiten draagt. Die worden vlugger aangetast. Vooral op lichte grond doen deze verschijnselen zich voor. Op humusrijke gronden die regelmatig zwaar bemest worden, krijgen spruiten dus beter geen extra stikstof. Op armere gronden wordt de bemesting liefst in meerdere beurten uitgevoerd. Spruiten moeten immers het hele seizoen rustig en regelmatig kunnen groeien. Ook bodembedekking met bladeren of ander organisch materiaal is ideaal. Bij stikstofgebrek zien we paarsverkleuring, laagblijvende planten en een kleine opbrengst aan vaste spruitjes. De rassenkeuze is hier van belang: voor rijke tuingronden kies je een laagblijvend, stevig ras.

5. Standplaats

Hou rekening met de vruchtwisseling die geldt voor alle kolen.
Late spruitkool wordt door liefhebbers vaak na vroege aardappelen geplant.

6. Opkweek

Je kan de spruitkoolplantjes kopen of je kan ze zelf opkweken. Zaad van hybriden is vrij duur. Je verbetert de opkomst door gaatjesfolie over het zaaibed te leggen. In maart kan je zelfs onder plat glas of volle plastic zaaien.
Zaai op rijtjes op een zaaibed met goede structuur, dat niet te rijk is aan voedingsstoffen. Het is beter dat de plantjes in het begin niet te snel groeien. Tussen de rijtjes kan je schoffelen en licht aanaarden. Dat is niet overbodig want de plantjes blijven er 8 tot 10 weken staan. Late spruiten worden ook wel ter plaatse gezaaid.

Vóór het planten maak je het zaaibed goed nat. De zwakke planten verwijder je. De gebruikelijke plantafstanden variëren van 70 x 60 over 70 x 45 tot 60 x 60 cm. Voor een machinale, eenmalige oogst wordt ruimer geplant. Hoe nauwer men plant, hoe kleiner de spruiten uitvallen. Vroege rassen kunnen iets dichter geplant worden dan late.

7. Teeltzorgen

Hakken en schoffelen, koolkragen aanbrengen en mulchen zijn de gewone karweitjes. Als de stammen toch dreigen om te vallen, kan je ze beter steunen met een stokje of aanaarden. De onderste bladeren pluk je alleen af als ze geel worden. Losse spruiten moeten ook zo snel mogelijk geplukt worden.

Voor de machinale, eenmalige pluk worden de planten getopt. Daardoor groeien de bovenste spruiten sneller uit en wordt de verdere groei van de onderste geremd.

In de amateurteelt past men het toppen toe als een soort vervroeging. Als er half september nog maar weinig of geen spruitjes gevormd zijn – wat zeker het geval is als je ze laat geplant hebt – neem je de koppen weg. De spruiten zullen dan sneller dikken maar de totale opbrengst zal dan wel lager uitvallen. Getopte planten hebben ook vlugger last van de vorst en moeten dus eigenlijk voor de winter geoogst worden.

8. Oogst

De spruiten snij je met een mesje van de stam of pluk je gewoon door ze zijdelings af te breken. Zodra de spruiten onderaan dik genoeg zijn, kan je een eerste keer oogsten. Meteen verwijder je ook de losse en rotte spruiten, en ook de eventuele scheuten aan de voet. Dat is van belang voor de kwaliteit van de later te plukken spruiten. Naarmate het seizoen vordert, snij je de middelste en tenslotte ook de bovenste spruiten af.

9. Bewaring

Normaal blijven de spruiten aan de plant tot het moment van de oogst. Slechts in zeer strenge winters kan dat een keer slecht aflopen. Eens geoogst bewaren de spruitjes zonder koeling 4-5 dagen. Bij een temperatuur van 3 tot 4°C wordt dat ongeveer 8 dagen. Het snijvlak wordt al vlug bruin en de buitenste blaadjes vergelen. Door die er af te halen zijn de spruiten weer bruikbaar. Spruiten die je in een vorstperiode oogst, eet je het best onmiddellijk op.

10. Zaadteelt

Ook van spruitkolen hielden veel telers tot voor kort hun eigen selecties in stand. Nochtans komt hier ook weer het gevaar van verbastering om het hoekje kijken.
Normaal oogst men niets van de uitgekozen planten. Zonodig verplant je ze in het voorjaar. Verwijder dan de onderste spruiten en de kop. De bloemstengels die dan uit de overblijvende middenste spruiten te voorschijn komen, bind je vast aan de hoofdstengel. Het zaad rijpt af in juli of augustus.
Volgens een andere methode worden de spruiten gewoon geoogst. In de lente verschijnen dan bloemstengels op de kop van de planten. Neem alleen zaad van de beste planten.

Uit: Handboek Ecologisch Tuinieren, Velt

Berichten over deze plant

  • Eco t.Eco t.
    Straks begint de wintermaand. Dan kan je buitenshuis niet zoveel meer genieten van je tuin. Het tuingenieten begint nu binnenshuis. Ik verlang al naar alle wintergerechten met koolbereidingen! mijn lievelingskool is spruitkool. En wat is het bij jullie?
    Vrijdag 30 November 2012 om 14:46  •  Boerenkool (Brassica oleracea var. acephala subvar. laciniata), Broccoli (Brassica oleracea var. botrytis subvar. cymosa), Spruitkool (Brassica oleracea var. gemmifera)
  • Eco t.Eco t.
    Mijn boerenkool en spruitkool die ik eind juni uitplantte doen het goed. Door het herfstige zomerweer mag je al aan je wintergroenten denk, nietwaar. ;-) Met het vochtige weer is er echter ook al wat onkruid opgekomen. Dat wordt straks wieden. De kruidjes zijn nog klein, dus het werk zal nog … Lees verder »
    Zaterdag 23 Juli 2011 om 12:11  •  Spruitkool (Brassica oleracea var. gemmifera), Boerenkool (Brassica oleracea var. acephala subvar. laciniata)
    •  Bekijk alle 6 reacties »
    • Franky H. Franky H. omdat ik geen flauw idee had , uitje gestoofd in beetje boter , en dan de boerenkoool erbij gestoofd. boerenkool eerst in reepjes van 1 a 2 cm breed gesneden , stengels heb ik er ook bijgedaan omdat … Lees verder »
      Maandag 25 Juli 2011 om 19:02
    • Eco t. Eco t. Klinkt goed. Verwerkt als stampppot ('stoemp') is ook heel lekker.
      Woensdag 27 Juli 2011 om 16:38
  • Eco t.Eco t.
    Is er iemand al bezig met de opkweek van zijn of haar wintergroenten? Het lijkt een rare vraag omdat de lente nog bezig is, maar wintergroenten groeien traag en daarom is het late voorjaar echt wel het tijdstip waarop je wintergroenten moet zaaien. Ik heb me dit jaar beperkt tot schorseneren, … Lees verder »
    Zondag 29 Mei 2011 om 18:14  •  Boerenkool (Brassica oleracea var. acephala subvar. laciniata), Schorseneer (Scorzonera hispanica), Spruitkool (Brassica oleracea var. gemmifera)
    •  Bekijk alle 11 reacties »
    • Eco t. Eco t. Ik heb in het boek van Luc Dedeene gelezen dat zaad van schorseneer in het algemeen onregelmatig kiemt. Ik geef genoeg water en toch komt relatief weinig van de zaden uit. Heeft iemand een … Lees verder »
      Zaterdag 4 Juni 2011 om 13:50
    • Roland C. Roland C. Ik weet dat kiemen vooral afhankelijk is van drie factoren: vocht, warmte en weinig licht. Ik leg dikwijls een zwarte plastiek over versgezaaide bedden en merk dat dit veel helpt. Het zwart neemt … Lees verder »
      Zaterdag 4 Juni 2011 om 17:51
  • Eco t.Eco t.
    Met dit vriesweer kan ik het niet laten om het nog eens over de spruitkool te hebben. Wie in het kort de geschiedenis van de spruitjes wil lezen moet maar eens op mijn blog gaan lezen:
    http://deaalscholver.blogspot.com/
    Zondag 30 Januari 2011 om 22:35
  • Eco t.Eco t.
    Ik heb deze week mijn tweede lading spruitjes geplukt. Spruiten zijn mijn favoriete wintergroenten. Ik zal binnenkort opnieuw kunnen smullen want de volgende spruitjes zijn al aan het groeien op dezelfde planten. Wie ze wil zien moet hier eens kijken: http://deaalscholver.blogspot.com
    Zijn er hier … Lees verder »
    Zondag 23 Januari 2011 om 20:37
    •  Bekijk alle 21 reacties »
    • Ann V. Ann V. Wat ik daarover wel eens hoorde, is dat het verhaal dat spruitjes en boerenkool beter waren als 'de vries erover was gegaan', dat dateert van voor de periode van de boontjes uit Kenia en de aardbeien … Lees verder »
      Vrijdag 4 Februari 2011 om 20:22
    • Hendrik D. Hendrik D. ik hoorde dit in een aflevering van "Dagelijkse kost" op zondag op Een. Een spruitenteler zei dat het dus te maken had met het feit dat vroegere variëteiten "bitterder" smaakten en na een … Lees verder »
      Vrijdag 4 Februari 2011 om 20:58
  • Eco t.Eco t.
    Dit is het tweede seizoen dat ik winterspruiten kweek. Vorig jaar bedekte ik de spruitjes vanaf het planten tot het oogsten met insectengaas. Dit was om de rupsen van de koolwitjes te weren. Met succes trouwens.
    Dit jaar zou ik echter het insectengaas nu al willen verwijderen omdat we al vanaf … Lees verder »
    Vrijdag 19 November 2010 om 19:02
    •  Bekijk alle 4 reacties »
    • Eco t. Eco t. Bedankt voor de tip, Rita. Misschien dat ik volgend jaar nog minder lang afdek, of zelfs helemaal het gaas achterwege laat. Ik zal er een winter over nadenken. :-)
      Maandag 22 November 2010 om 19:00
    • Rita L. Rita L. Ik was zelf van plan volgende zomer te investeren in een groot net dat over alle koolsoorten gespannen kon worden. De voorbije zomer heb ik toch ondervonden dat minder beschermde planten heel erg in … Lees verder »
      Dinsdag 23 November 2010 om 18:58