Tomaat (algemeen)
Algemene omschrijving
De tomaat is ongetwijfeld de populairste groente in de westerse keuken. De plant is van oorsprong afkomstig uit Zuid-Amerika, van waaruit hij verspreidde over de hele wereld.
Hij behoort tot de nachtschadefamilie en is nauw verwant aan diverse andere cultuurplanten zoals aardappelen, paprika, aubergines,..
Het is van nature een kruipende, kruidachtige, niet winterharde plant die tegenwoordig als eenjarige gekweekt wordt. Alle delen van de tomatenplant (de bladeren, stengel,..) zijn in feite giftig, met uitzondering van de rijpe vruchten. De bladeren zijn bezaaid met talrijke fijne haartjes en kliertjes, die bij aanraking de typische tomatengeur verspreiden.
Vereisten : Zaaien in goede zaaigrond bij 22°C
- De zaden licht afdekken en steeds voldoende vochtig houden
- Na +/- 10-12 dagen de goeie plantjes selecteren en verspenen in potjes met universele potgrond
- Temperatuur aanhouden van 18-20°C
- +/- 10 dagen later de potjes wijder uit elkaar zetten (16 potten/m²)
- Verder afkweken op 16-18°C
- Na +/- 18 dagen, meestal na het 9de gevormde blad, zal de eerste bloemtros verschijnen
- Als de planten ongeveer 40 cm groot zijn is het moment om te gaan uitplanten aangebroken
Onderhoud
Algemeen
- Tomaten kunnen zowel onder beschutting als buiten geteeld worden. Het is echter aan te raden om ze in een serre te kweken. De serreteelt zal een veel grotere oogst opleveren en mooiere vruchten geven. Een buitenteelt is bovendien veel gevoeliger voor ziektes.
- Om wortelproblemen te vermijden is een goede vruchtafwisseling noodzakelijk (1/4 jaar). Bij problemen met bodemmoeheid worden daarom best geënte planten geplant.
- Uitplanten kan vanaf het moment dat de bodem voldoende opgewarmd is. (liefst boven 15°C)
- In praktijk betekent dit dat meestal pas half april kan worden uitgeplant in de serre, in openlucht vanaf half mei. Bij een temperatuur lager dan 12°C zal immers een groeistilstand optreden.
- Vroeger planten betekent daarom niet dat je ook vroeger zult kunnen oogsten!
- Tomaten houden van een zonnige, warme standplaats
- De plant groeit op zowat elke grondsoort, zolang deze goed gedraineerd is en rijk aan organisch materiaal.
- Geef bij voorkeur aangepaste meststoffen, met voldoende Kalium. Dit zorgt voor smaakvolle, stevige vruchten met een mooie kleur. Te veel stikstof geeft te weelderige (blad)groei en problemen met de vruchtzetting.
- Streef naar een plantdichtheid van niet meer dan 2.5 planten/m² = plantafstand 80 x 50 cm.
- Zorg dat bij het planten de kluit +/- 1 cm boven de grond uitkomt. Plant de kluit zeker niet volledig onder de grond! Hierdoor vergroot de kans op voetrot.
- Geef direct na het planten ruim water, (liefst verwarmd tot +/- 20°C)
- Giet niet rechtstreeks aan de voet van de plant, maar in een uitgegraven goot of een ingegraven pot ernaast.
Steun
Tomatenplanten worden klimmend gekweekt. In een serre worden ze het best gesteund door een touw.
Maak het touw bovenaan goed vast aan de serreconstructie en zorg dat het stevig genoeg is, een plant met vruchten kan immers aardig zwaar wegen.
Draai de stengel regelmatig rond het touw zodat deze er rond groeit. (Er zijn tevens speciale clipsen verkrijgbaar om de planten aan het touw te bevestigen.)
In openlucht wordt meestal gewerkt met stokken of speciale kurkentrekkervormige tomatensteunen.
Klimaat
Zorg voor een luchtig klimaat, zodat de plant vlot kan verdampen en groeien. Dit vermindert bovendien de kans op schimmelziektes.
Giet niet over de plant.
Bestuiving
Tomaten zijn zelfbestuivers. Dit betekent dat de bloempjes met stuifmeel moeten worden bevrucht om te kunnen uitgroeien tot tomaten. In de natuur doet de wind, of insecten dit werkje. In een hobby-serre wordt echter best een handje geholpen. Het is daarom aangeraden om elke 1-2 dagen de planten even te 'schudden'. Tik hiervoor even tegen de steunstok of het touw zodat het stuifmeel in de bloempjes los komt. Doe dit best na de middag.
Dieven
In ideale omstandigheden maakt een tomatenplant elke week 3 nieuwe bladeren en een nieuwe tros. In elke bladoksel verschijnt bovendien telkens een nieuwe scheut, 'dief' genoemd. Om te vermijden dat je een dichte en bossige plant krijgt met een slechte vruchtzetting en veel kleine vruchtjes moeten de dieven daarom wekelijks verwijderd worden. Neem ze tussen duim en wijsvinger en breek ze af. Doe dit tijdig, voor ze 10 centimeter lang zijn. Verwijder bovendien steeds de blaadjes die weleens aan het einde van een tros verschijnen.
Trossnoei
Om een gelijkmatige groei en productie te verkrijgen is trossnoei aan te raden. Laat met andere worden niet te veel vruchten tegelijk aan de plant.
Bij vleestomaten worden best maximaal vier tot vijf vruchten per tros uitgroeien. Bij trostomaten zeven tot acht, afhankelijk van de grootte van de vrucht. Bij kerstomaten is trossnoei overbodig. Verwijder bovendien eventuele misvormde vruchten in een vroeg stadium.
Blad plukken
Als de plant voldoende groeikracht heeft kunnen de onderste (vergeelde) bladeren verwijderd worden om een luchtiger klimaat te creëren. Verwijder maximaal blad tot onder de op dat ogenblik rijpende tros. Andere bladeren verwijderen is alleen zinvol bij een te weelderige groei (bvb door overmatige stikstofbemesting) Pas vanaf september is het zinvol blad te verwijderen om de trossen bloot te maken en zo de extra zonnewarmte te benutten om de vruchten te laten rijpen.
Toppen
Normaal duurt de ontwikkeling van de vruchtzetting tot het afrijpen van de vruchten zo'n 6 (in de zomer) tot 8 weken (op het einde van de teelt). Aangezien het in de herfst steeds kouder wordt en verdere groei van de plant niet veel zin heeft kan je de groei beter tijdig stoppen zodat de plant nog voldoende energie heeft om de laatste vruchten te laten afrijpen. Dit kan het beste door de plant te toppen. Verwijder hiervoor het groeipunt boven de laatst bloeiende tros.
In de serre wordt best getopt voor eind augustus. Deze kan je dan oogsten eind oktober. In open lucht wordt best getopt na 5 trossen, of +/- eind juli.
Oogst en bewaring
Tomaten die aan de plant gerijpt zijn smaken het beste. Wacht echter niet te lang, de vruchten kunnen barsten of rotten.
Er mag uiteraard ook al vroeger geoogst worden, vanaf het moment dat de vruchten beginnen te kleuren. Leg de geplukte tomaten vervolgens op een luchtige plaats, eventueel met een stuk krant er op, ze zullen vanzelf doorkleuren.
Het plukken gebeurt best met de hand. Neem de vrucht in de handpalm en druk met de duim op het verdikte deel van het steeltje zodat de tomaat er af breekt. Hierdoor blijft tevens het kroontje aan de vrucht, wat de bewaring bevordert.
Bewaar tomaten best op een koele en goed verluchte plaats, (bij voorkeur 12°C) niet in de ijskast!
Problemen en ziektes
- Neusrot: rotte plekken aan het uiteinde van de vruchten, doordat de plant te weinig vocht naar de vruchten kan voeren. Dit is eigenlijk geen ziekte maar een gebreksverschijnsel. Oorzaak: Te droge grond, een te zoute bodem, te sterk bemest (met meestal chemische meststoffen) te weinig kalk in de bodem
- Aardappelziekte, of tomatenplaag (phytophthera) ◦bruine vlekken op bladeren, stengel en daarna de vruchten. Komt vooral voor bij warm en vochtige omstandigheden. Preventieve maatregelen: niet bovenop gieten, voldoende verluchten (laat altijd een kier in de serre, ook 's nachts), vermijdt contact met aardappelen. Oplossing: spuiten, vraag advies in uw tuincentrum.
- Spint, witte vlieg, mineervlieg: vraag advies bij uw tuincentrum.
Berichten over deze plant
- Martine V.
mooi dikke tomaten, gelijkmatig rijp Zondag 27 Augustus 2017 om 19:02 - Eco t.
Tomaten verspenen geeft hen lange benen! :-)
Meer uitleg op onze blog: http://iturl.nl/snYETQH Dinsdag 24 Mei 2016 om 21:04 • Kerstomaat (Solanum lycopersicum), Tomaat (algemeen) (Solanum lycopersicum)- Bekijk alle 4 reacties »
- Eco t. Graag gedaan, Barbara! :-) Woensdag 25 Mei 2016 om 18:18
- Eco t. Dag Rosette, dan doet jouw vader net hetzelfde als wij maar wij planten de stengel verticaal ondergronds. :-) Het enige voordeel van die schuine methode is als je werkt in ondiepe bakken. Door schuin … Lees verder » Woensdag 25 Mei 2016 om 18:21
- WITBOSCH voegde een video toe aan Tomaat (algemeen) (Solanum lycopersicum). Vrijdag 3 Juli 2015 om 19:48
- Linda M.
:-) Woensdag 24 Juli 2013 om 19:17 - Frank D.
Moet ik als de trossen zich ontwikkelen de zijtakken snoeien ? Zondag 21 Juli 2013 om 20:23 - Linda M.
:-) Vrijdag 5 Juli 2013 om 18:32 - Linda M.
:-) Zondag 30 Juni 2013 om 18:48 - Linda M.
:-) Zondag 30 Juni 2013 om 18:47 - Inge V.
ze beginnen te groeien Donderdag 27 Juni 2013 om 20:08- 2 reacties
- Grietje B. WAT! Ze moeten nog bloeien!!!!!!!!!!!! Donderdag 27 Juni 2013 om 23:24
- De mijne beginnen net pas te bloeien. Ik heb ze wel pas een week geleden buiten geplant. Vrijdag 28 Juni 2013 om 00:45
- Linda M.
:-) Zondag 26 Mei 2013 om 23:11 - Rik C.
heb nu al 2 weken 2 prachtige groene tomaten aan mijn struik hangen, maar die worden niet rood. Hoe kan dat komen? Zondag 7 Augustus 2011 om 22:28- 1 reactie
- Rita L. Je moet gewoon heel veel geduld hebben, Rik! Uiteindelijk kleuren ze wel maar dat kan heel lang duren... Ik zit ook te wachten op het eerste zweempje kleur. Het weer wil natuurlijk ook niet mee: het … Lees verder » Maandag 8 Augustus 2011 om 09:07
- Dieter D.
Heb de indruk dat het reuze tomaten gaan worden dit jaar! I Like... Maandag 4 Juli 2011 om 15:01- Bekijk alle 3 reacties »
- Lieven G. Soms moet je de bestuiving een beetje helpen door de bloemen dagelijks te tikken (zodat het stuifmeel op de stampers valt). Dan krijg je meer vruchten... Vrijdag 12 Augustus 2011 om 14:36
- Kiki B. @Edith, aftikken is inderdaad de geijkte methode. Maar het niet rijpen heeft nu echt te maken met de weersomstandigheden en ook met het ras. Geduld is een schone zaak. Vrijdag 12 Augustus 2011 om 18:06
- Rik C.
Vraag van een eerstejaars tomatenkweker: mijn plant (heb er 1) is mega aan het groeien in de hoogte. Mag je daar de top uit wegnemen om alles onder controle te houden? heb al enkele bloemetjes die kunnen uitgroeien tot tomaten Zondag 19 Juni 2011 om 15:15- Bekijk alle 17 reacties »
- Rita L. Is de schrik voor die PA's niet wat verregaand? Zit er zo niet in alles wel iets dat giftig is? In tomaten zelf bvb? En gier van de bladeren dat verdund wordt in gietwater, dat kan toch geen "grote" … Lees verder » Maandag 20 Juni 2011 om 23:25
- Kiki B. @ Rita, wat ik er van lees is het niet zo verregaand, zoals o.a. ook te lezen is in de link die Annetanne in haar artikel heeft geplaatst. Maar ik denk dat ieder dit voor zich moet bepalen. Een … Lees verder » Dinsdag 21 Juni 2011 om 09:58
- Dieter D.
De tomaten platen zijn uitgeplant! Mooi werk, ben tevreden... Leuk werken met zo'n zalige geur van die planten! Donderdag 12 Mei 2011 om 21:47 • Kerstomaat (Solanum lycopersicum), Tomaat (algemeen) (Solanum lycopersicum) - Eco t.
Wij hebben onze tomaten gezaaid. De meeste rassen die we kweken zijn bestand tegen ons guur klimaat maar voor de zuiderse soorten zouden we een minidakje willen maken tegen de regen. Heeft iemand ervaring met het zelf maken van zo'n 'tomatenbeschermconstructie'? http://deaalscholver.blogspot.com/ Zaterdag 2 April 2011 om 23:28 - Eugeen V.
Hoe komt het dat mijn coeur de boeuf tomaten melig zijn van smaak? Iemnad een antwoord? Alvast bedankt Donderdag 6 Januari 2011 om 12:21- Bekijk alle 10 reacties »
- Ann V. OK, dankjewel... Ik heb intussen in de gaten wat er met een bepaalde mail gebeurd is. Donderdag 13 Januari 2011 om 20:43
-
Guy D. Eugeen,
Sommige typen van 'Coeur de Boeuf' moet je iets onrijp eten om te voorkomen dat ze melig smaken. De "originele" Coeur de Boeuf mag wel volledig rijp zijn om te eten. De originele CDB is wel … Lees verder » Zondag 6 Februari 2011 om 16:00
- Ann V.
heeft nog 7 kilo rijpe tomaten geoogst in de serre, waaronder een 'Purple dog creek' die in haar eentje 600 g gewicht in de schaal legde. En nu nog beslissen wat ik met de kilo's onrijpe tomaten ga doen die er nog hangen... Maandag 11 Oktober 2010 om 19:28 - Ann V.
Mijn favoriet dit jaar was 'Erdie family oxheart'. Een frambozenrode tomaat met een hele lekkere smaak. (Over Brandywine ben ik ook erg enthousiast). Zondag 10 Oktober 2010 om 16:13 - Lieven G.Plus
Zonet alle tomatenplanten gerooid in de serre. Tijd voor iets nieuws in de vrijgekomen ruimte. Iemand ideeën voor een onverwarmde serre ? Maandag 27 September 2010 om 15:16 • Kerstomaat (Solanum lycopersicum), Tomaat (algemeen) (Solanum lycopersicum)- Bekijk alle 12 reacties »
- michien bieten radijs en sla want dat heb ik in mijn eigen kas ook staan en die is niet verwarmt en dat groeit super Donderdag 11 April 2013 om 13:09
- Frieda V. druif Zaterdag 13 April 2013 om 09:46
- Maarten C.Plus
Blijkbaar zijn mijn tomaten buiten plots ziek geworden. Alle planten werden in korte tijd volledig bruin en de tomaten zelf kregen grote bruin/roste plekken. Heb gelukkig nog een mandje tomaten kunnen recupereren. Woensdag 15 September 2010 om 22:39- Bekijk alle 5 reacties »
- Yves M. Elk jaar komt die ziekte bij mij voor als ik tomaten buiten plant. Nu staan ze nog enkel onder doorzichtig afdak en in de serre. Absoluut geen probleem! Vrijdag 24 September 2010 om 08:03
- Marc A. bovendien blijft het virus van de tomatenziejkte in de grond zitten. Dus best besmette planten niet naar de composthoop maar naar groenafval containerpark Dinsdag 21 December 2010 om 19:43
- Maarten C.Plus
Net eens mijn tuin onder handen genomen. Gras gemaaid, tomaten geoogst(http://flic.kr/p/8xQgtL), courgette geoogst. En wieden wieden wieden ... Vrijdag 3 September 2010 om 19:01 • Courgette (Cucurbita pepo), Gras (Gazon) (Agrostis capillaris), Tomaat (algemeen) (Solanum lycopersicum) - Didier V.
Sommige tomaten die buiten staan vertonen onderaan zwarte plekken, nochtans het nodige gedaan tegen de "tomatenplaag". Tomaten in de serre hebben er geen last van, gelukkig! Wat doen jullie er tegen? Zondag 15 Augustus 2010 om 15:24- Bekijk alle 6 reacties »
- Hendrik D. hier ook bij een aantal planten last van gehad (in serre, enkel bij tomatenplanten die 'k aankocht; de zelf gezaaide geen probleem en dus in dezelfde grond en dezelfde bemesting) Vrijdag 17 September 2010 om 20:33
- Filip V. steek een koperen kleine ijzerdraad bij de jonge plant als middel tegen de "tomatenplaag' Maandag 20 September 2010 om 15:03
- Maarten C.Plus
De buit van vanmorgen, 3 courgettes, 2 tomaatjes http://flic.kr/p/8rRiVa en een hand vol frambozen http://flic.kr/p/8rUoSu Vrijdag 13 Augustus 2010 om 14:23 • Courgette (Cucurbita pepo), Tomaat (algemeen) (Solanum lycopersicum)- 1 reactie
- Annette D. Ik ben onder de indruk! :) Maandag 16 Augustus 2010 om 15:04
- Dieter D.
Een mooie oogst vandaag! http://twitpic.com/2dyyi2 Donderdag 12 Augustus 2010 om 13:47 • Kerstomaat (Solanum lycopersicum), Tomaat (algemeen) (Solanum lycopersicum)- Bekijk alle 4 reacties »
- Maarten C. mmm, niets lekkerder dan zelfgekweekte tomaten :) Donderdag 12 Augustus 2010 om 14:38
- Annette D. het water loopt in mijn mond! Mooie oogst! Vrijdag 13 Augustus 2010 om 17:10